Selanik’ i tepeden gören görkemli Filipos Oteli’nden şehri izlemek gündüz de, gece de çok güzel. İlk 2005’te gördüğüm kent, aralıklı ziyaretlerimde hep heyecanlandırıyordu beni. Son gezimde iki günlük boşluk olunca bu kez, turist gibi iki günde 22 km yol yaparak, mahalle mahalle gezme şansım oldu. Tepeden 5,5 km orman yolundan ünlü köpeklerine selam vererek, hafif korkarak köpeklerle Türkçe sohbet ederek, kuzey kapısından şehre girerek başladı gezim. İlk durak Eptapirgion bizim bildiğimiz adıyla Yedikule oldu. Hani şu; Yeni Türkü’nün İstanbul Yedikule’sine adapte ettiği, ezginin kaynağı olan kuleler Bizans, Osmanlı Kaleleri adı da verilen mekan, 1989 yılına kadar hapishane olarak kullanılmış. Vangelis Papazoğlu bestesi olan ve Yorgo Dalaras’ın söylediği “pente hronia dikasmenos” Yedikule şarkısı Zincirlikule adı da verilen, bu cezaevinde 5 yıl yatan, nargile içen bitirimlerin Hicaz Rembetiko eserini mırıldanarak geçtim, hani haber uçtu devlete de diye başlayan.
Antakya’dan Behçet Boz’un talimatı ile Ata’mıza selam iletmek için Apostolu Pavlu sokağında Atatürk evini ziyaret ettim. Selam olsun tüm Atatürk sevenlerine ve Behçet’e. Şehir açık hava müzesi gibi. 4. Yüzyıl’dan kalma Hipodrom, Eski Roma Agorası, Galerius Sarayı, Yahudi Hamamı, Bizans Hamamı, Bezesten, Kastra Bizans surları, Aziz Dimitrios Kilisesi, Atatürk evi yukarısında Alaca İmaret Camii, 1902’de yapılan Osmanlı’nın son, Dönmeler (Sabetaistler)’ in ilk Camii, Aristoteles Meydanı (Müslüman kentlerinde yasak olan “meydan” kavramına ters olan) 18 Ağustos 1917 Büyük Selanik yangını sonrası ki, şehrin üçte ikisi yanmış, 32 saat içinde ve final. Beyaz Kule yakınında kafe de Frappe (yunan kahvesi) molası. Sonra arkadaşlarla gelsin güzel yemekler içmekler. Turizm sezonuna duyarlı Covid virüsü 1 Ekim’de hortlayınca gece müzik ve dışarıya çıkma yasakları. Yediklerim içtiklerim bana kalsın(Uzo, Grappa, Çipuro). Enver Batum’a da selam olsun önermişti, anasonsuz Selanik rakısını getiremedim İstanbul’a ama onun adına tattım. Selanik gevreği ve kurabiyesi ise tadı bende kalsın.
Argead Haneda’nından 3.Amintos’un oğlu Filip (MÖ 382-336) Makedonya’nın ilk kralı olarak tarihe geçti. 48 yıllık hayatında 7 kez evlenip, 7 çocuk babası oldu. Çocuklarından Aleksandır (Büyük İskender MÖ 356-323) Hindistan’a kadar uzanan büyük imparatorluğunu yaşadığı 32 yıla sığdırdı. 16 yaşına kadar Aristoteles’ten eğitim alan İskender 20 yaşında iken babası suikaste uğrayınca, tahta çıkmıştı. Selanik’te; Filip, Aleksandır, Aristoteles adlarının sık kullanılması bu nedenlerle.
Selanik MÖ 315’te Kassandros tarafından Thermi’de kurulmuş. Asalet kazanmak için Büyük İskender’in kız kardeşi ve Filip’in kızı THESSALONİKİ (Selanik) adını buraya vermiş. Selanik; ön yaşlarında annesi ölünce, üvey anne tarafından büyütülmüş, abisi İskender’i çok az görmüş. MÖ 168’de Roma İmparator’luğuna katılan Selanik, Osmanlı da da, hep dişi olarak anılmış.
Ünlü düşünür Pendzikis tarafından “Ana Selanik” adıyla anılsa da, yazar Despina Pandezi’nin kitabı “İstanbul’un kızı Selanik” kitabında İzmir’in kız kardeşi olarak anılmış. Bence İzmir’in ikiz kız kardeşi demek daha uygun.
Kasta Tomb; Makedonya’da bir tümülüs. 1964’te ilk kazı yapılan arkeolojik yerde, Büyük İskender mezarı bulunmuş. Yangın da yanan bu mezarda bulunan 4 mezarın, ikisinde hiç bozulma olmamış ve hazineler bulunmuş. Ziyarete 2014 yılında açılan, bu Drama yakınlarında ki, sit alanını ziyaret etme şansına ulaştım. Drama’da “Drama Köprüsü” ezgisini bilene rastlamadım, belki benim mırıldanmam beceriksizce idi.
Selanik’ten sevgilerle, M. Ünvan ATLI
