Guardian Analizi: Uzmanlara göre faiz indirimleri için yapılan baskı partiyi böldü ve Türkiye cumhurbaşkanını tehlikeli bir durumda bıraktı – Erdoğan’ın faiz indirimi konusunda ısrar etmesinden sonra Türk lirası yeni bir düşüş yaşadı – Recep Tayyip Erdoğan’ın ‘ekonomik bağımsızlık savaşı’ ilanı, onu kendi partisindeki birçok kişinin karşısına çıkardı –
Bu sabah ki Guardian gazetesinin ekonomi sayfasında Phillip Inman imzası ve “Erdoğan protestolar ve hızla yükselen enflasyon arasında ekonomi üzerine kumar oynuyor” başlığı altında, Türkiye’de son hafta içinde yaşananlara geniş yer verildi. İngiliz gazetesi “Özet analizi” ara başlık olarak kullandı. İşte Guardian gazetesinde Phillip Inman imzası ile yer alan haber – yorum detayları ;
Türkiye cumhurbaşkanı, yaşam standartlarını düşüren ve büyük şehirlerde protestoları ateşleyen roket gibi yüksek enflasyona rağmen, pandemiden güçlü bir ekonomik toparlanmanın yolda kalacağı konusunda kumar oynuyor. 750 milyar dolarlık ekonomi, turizmin geri dönüşü ve fabrika üretimini pandemi öncesi seviyelere iten ihracat talebindeki artışın ardından bu yıl %9 oranında büyüme yolunda ilerliyor.
Ancak Recep Tayyip Erdoğan’ın “Ekonomik bağımsızlık savaşı” ilanı, onu kendi partisindeki birçok kişinin karşısına çıkardı ve ülkenin %20’lik bir enflasyon oranından korkan teknokratları, daha fazla toplumsal huzursuzluk yaratacak.
Reuters’a konuşan AK Parti’den üst düzey bir yetkili, “Cumhurbaşkanına farklı bir politika izlenmesi gerektiği fikrini iletmek isteyen bazı kişiler bunda başarılı olamadı” dedi.
Erdoğan’ın daha düşük faiz talebine karşı duran üç Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası başkanı 2019’un ortalarından bu yana görevden alındı ve Mart ayından bu yana Başkan Şahap Kavcıoğlu’nun taban oranı üç ayrı indirimle %19’dan %15’e indirmesinin önü açıldı. . Düşük faiz oranları, yabancı yatırımın canlanmasını sağlamak yerine, yatırımcılara hükümetin enflasyonla mücadelede kararlı olmadığını doğruladı ve para biriminin daha da düşmesine neden oldu.
Salı günü İstanbul ve başkent Ankara’da düzenlenen küçük protestolar, enflasyonist bir spirale ve bu yıl lirada %40’lık bir düşüşle 8 ABD sentinin altına düşmesine neden olan politikalara son verilmesi çağrısında bulundu. Bloomberg’in haberine göre, protestocular AK liderliğindeki koalisyon hükümetine karşı öfkelerini dile getirirken, polis ticaret başkenti İstanbul’un bazı bölgelerinde bariyerler kurdu.
Ancak Erdoğan, meydan okumaya devam ediyor. Çarşamba günü, Birleşik Arap Emirlikleri’nin fiili lideri Abu Dabi veliaht prensi Muhammed bin Zayed al-Nahyan’ın ziyaretiyle dikkatleri ekonomik sıkıntılarından uzaklaştırmaya çalıştı. İki taraf arasında 10 milyar dolarlık bir yatırım fonu da dahil olmak üzere bir dizi anlaşma, lirayı %6 artırarak yirmi yılın en uzun kayıp serisini sonlandırdı.
Invesco’da varlık tahsisi araştırması küresel başkanı Paul Jackson, para biriminin önümüzdeki aylarda daha da düşmesiyle birlikte herhangi bir mühletin kısa ömürlü olacağını vurgulayarak şunları söyledi ; “Güçlü parasal büyüme, %20’ye ulaşan enflasyon oranı ve %35’e sıçrayan konut fiyatları artışından kaynaklanan endişe verici istikrarsızlık işaretleri var. Ve son zamanlarda para arzı düşse bile, faiz oranlarında art arda yapılan indirimler, enflasyon oranının yüksek kalacağı anlamına geliyor.Tüm bunlar, başkanın yaptığı şeyin tehlikeli ve ekonomi için zararlı olduğu anlamına geliyor” .
Erdoğan 2003’te başbakan olarak iktidara geldi ve 2014’te en fazla yetkiyi cumhurbaşkanına devreden bir anayasa değişikliği tasarladı. Aynı yıl cumhurbaşkanı seçildi ve 2018’de yeniden seçildi.Her iki rolde de Erdoğan her zaman istihdama ve büyümeye öncelik verdi. Ülkenin genç nüfusunun istihdam olmadan huzursuz olabileceğinden endişe ederek, yüksek maliyetli Avrupa dışında üretim üsleri inşa etmek isteyen uluslararası firmalara büyük vergi indirimleri getirdi.
2008 bankacılık çöküşünden sonra, ekonomiyi yeniden inşa etmek için eski bir UBS ve Merrill Lynch bankacısı olan maliye bakanı Mehmet Şimşek rakamlarına güvendi.
Düşünce kuruluşu Chatham House’da yardımcı araştırmacı olan Galip Dalay, Erdoğan’ın etrafını ekonomi politikasını belirlemek için uzmanlarla çevrelediği dönemin geride kaldığını söyledi ve“2011’de kurduğu tüm ekonomik ekip gitti. Artık en önemli nitelik sadakat” dedi ve Dalay cumhurbaşkanının durumunun istikrarsız hale geldiğini söyledi ve şöyle devam etti; “Seçimler 2024’te yapılacak, ancak ekonomi daha da kötüye gidiyor gibi görünüyorsa öne alınabilir. Şu anda gördükleriniz büyük bir stratejinin parçası değil, çıkabilecek büyük bir kumar” dedi.
Başkanın ekonomik bağımsızlık versiyonu, düşük faiz oranlarının istihdamı ve büyümeyi artırmak için yatırımları ateşleyeceği teorisine dayanıyor.
Capital Economics danışmanlığında Türkiye uzmanı olan Jason Tuvey ise , 2018 seçim kampanyası öncesinde faiz oranlarının düştüğünü ve ekonominin canlandığını, ancak liranın düştüğünü ve yüksek enflasyona yol açtığını söyledi.Ekonominin aşırı ısınmasına izin verildikten sonra, daha ortodoks merkez bankası politikalarına dönüş oldu. Ancak başkanın kararsız politikası, yabancı yatırımın cesaretini kırdı ve Türk lirası, yüksek ithalat maliyetleri yoluyla daha fazla enflasyon nöbetine yol açarak düşmeye devam etti. Tuvey, “Türkiye bankaları, yabancı para cinsinden borçlanma çılgınlığının onları liradaki düşüşe karşı savunmasız bıraktığı 2018 yılına göre daha iyi durumda. Ancak hane halkı güvenini kaybederse, yine de bankalara kaçış olabilir.”dedi.
