Hıdırellez ya da Hıdrellez, Anadolu ve Balkanlar’da, Orta Asya ve Orta Doğu’da kışın bitiminin kutlandığı bayramlardan biri.
Türkiye’de Hıdrellez Bayramı, 5 Mayıs’ı 6 Mayıs’a bağlayan gece kutlanıyor.
Hıdrellez, Ruz-ı Hızır (Hızır günü) olarak da adlandırılıyor.
6 Mayıs’tan başlayıp 7 Kasım’a kadar olan süre Hızır Günleri adıyla yaz mevsimini, 8 Kasım’dan 5 Mayıs’a kadar olan süre ise Kasım Günleri adıyla kış mevsimini oluşturuyor. Bu yüzden 5 Mayıs akşamı kış mevsiminin bitip sıcak yaz günlerinin başladığı anlamına geliyor.
Hıdrellez, bütün Türk dünyasında bilinen mevsimlik bayramlarımızdan biridir. Anadolu’nun bazı yerlerinde Hıdrellez Günü yapılan duaların ve isteklerin kabul olması için sadaka verme, oruç tutma ve kurban kesme adeti vardır. Kurban ve adaklar “Hızır hakkı” için olmalıdır. Zira tüm bu hazırlıklar Hızır’a rastlamak amacına yöneliktir.
Romanlar 5-6 Mayıs’ı Kakava Bayramı adıyla kutlar ve Edirne gibi illerde Kakava Şenlikleri düzenleniyor.
Hıdırellez Gelenekleri Nelerdir?
İlk çağlardan beri kutlanan Hıdırellez’in birçok geleneği vardır. Bu geleneklerden bazıları Hıdırellez gecesinde bazıları ise Hıdırellez gününde yapılır. Hıdırellez gecesinde sokak kapılarının üzerine çeşitli hobi malzemeleri arasından Mushaf konularak insanların ve hayvanların altından geçmesi sağlanır. Böylece hayvanlar sağlıklıca besin verir, insanlara da şans getirir. Hıdırellez gecesinde iki ekmek mayalanır. Biri yokluk için biri de varlık için yapılır. Sabaha karşı hangisi daha çok kabarırsa o senenin nasıl geçeceği anlaşılır. Kapıların üzerine yeşil otlar özellikle de ısırgan otu asılır. Bundaki amaç hem hayvanların çok süt vermesi hem de ısırgan otunun eve yapılan büyüleri bozmasıdır.
Gece yakılan ateşten atlanılması kış boyunca insanın üzerine çöken yorgunluğun kalkması için yapılmaktadır. Son olarak Hıdırellez gecesi kapının önüne taş konur. Eğer taşa karınca dolarsa o yılın bolluk bereket getireceğine inanılır. Hıdırellez gününde yapılan bazı gelenekler de vardır. Bunlardan biri dere, deniz kenarı, sulak bir yere gidilerek elin yüzün yıkanmasıdır. Bunun insana sağlık vereceğine inanılır. Sabah güneş doğmadan dut ağacına gidilerek “dut belimin ağrısını yut” diyerek bel ağrısından kurtulacağına inanılır. Ayrıca Hıdırellez günü kapının önünde nar patlatılarak eve bereket geleceğine inanılır.
Anadolu’da hala görkemli törenlerle kutlanan Hıdrellez Bayramı insanlık tarihinde çok eski zamanlardan beri kutlanmaktadır. Farklı zamanlarda, farklı isimler altında kutlansa da Hıdrellez motiflerine pek çok yerde rastlamak mümkün olmaktadır. Baharın gelişi ve doğanın canlanması insanlar tarafından bayramlarla kutlanması gereken bir durum olarak algılanmıştır. Böylece bir bahar bayramı olan Hıdrellez evrensel bir nitelik kazanmıştır.
