U K R A Y N A M i l l i y e t ç i l i ğ i ve D İ R E N İ Ş
Michael (Maykıl) 1980 yılı Türkiye turumuzda fotoğrafçı olarak katılmış ve 5-6 kamerası ile güzel kareler yakalamıştı. Amerika vatandaşı olan Michael keskin bir Ukrayna savunucusu idi. O zamana kadar Ukrayna’yı Büyük Atlas’ta yeşil ovaları ve iki büyük nehri olan bir coğrafya olarak bilirdim. 1905 Haziran’ ın da Potemkin zırhlısının bozuk et eleştirisi ardından isyana dönüşen, kızıl bayrak çekerek Karadeniz’ e açılan ve 1917 Bolşevik Devriminin öncüsü olan isyanı, yine Odesa’ da Kasım 1905 te 5 gün süren Yahudi katliamı (Rus, Ukrayna ve Yunan kökenliler 400 den çok Yahudi yi öldürmüş ve 1600 cıvarında Yahudi mülküne zarar vermişlerdi ) ve Rus klasik romanlarından bildiğim ülkede Ukraynalıların ayrı bir ırk olduğunu Maykıl’ dan duydum. Amerika ve Kanada’da muhafazakar kapalı bir Ukrayna topluluğu olduğunu da öğrendim. Washington’da Ukraynalı Şair Taras Şevşenko’ nun (1814- 1861) heykeli bulunuyor. Şevşenko Ukrayna edebiyatı öncülerinden olup özgür Ukrayna ülküsünü dillendirmiştir.
2019 sayımında Amerika’ da 1.009.874 Ukraynalı varmış. New York’ ta 148.700, Pennsilvanya’ da 122.292 Ukraynalı yaşıyor Cass township, Belfield ve Gilberton yerleşimlerinde % 14-15 seviyesinde yerleşikler. Alaska Delta Junction’ da ise 1990 sonrası gelenler % 17 lik bir Ukrayna komünü oluşturmuşlar. Yahudi lobisi kadar güçlü olmasalar da, her seçimde adaylar Ukrayna lobisinden destek almak isterler. Aşırı milliyetçi olan Amerika Ukraynalıları yabancılarla pek evlilik yapmazlar.
Ukrayna adı Ukraynaca “memleket” ya da “sınır memleketi” anlamına geliyor. 13. Yüzyılda Kiev Knezliği, 17-18. Yüzyıllarda “Kazak Hetmanlığı” ve Batı Ukrayna’ ya RUTENYA adı verildi. Ukrayna adı ilk kez 23 Haziran 1917 de Ukrayna Sosyalist Cumhuriyetinde kullanıldı.
Ukrayna milliyetçiliğinin kökeni 17. Yüzyıl ortalarında HMELSKİ Ayaklanmasına dayanır. Bohdan Hmelski önderliğinde Polonya- Litvanya birliğine karşı olan ayaklanma; Bohdan’ın örgütlediği Zaporojya Slav Kazaklarının isyanı ilk kez “Özgür Rutenya” hedefini gündeme getirmişti. 1711-1765 yıllarında yaşamış Rus bilim adamı Mikhail Lomonosov; Rusların Viking kökenli olduğu teorisini reddetmiş ve Rus etnik kökeninin Slav ile Fin-ogur olduğunu kabul eden Sarmat Teorisini desteklemiştir. Ukraynaca adlı bir dil olduğunu da ilk kez Lomonosov belirtmiştir. Ukrancanın 2. Ve 5. Yüzyıllarda oluştuğunu Slovakça ve Lehçe’ den etkilendiğini. 13. Yüzyılda Rutenya Kralının davet ettiği Alman yerleşimcilerden ve Yahudi topluluğundan da bir çok kelimeyi aldığı biliniyor. Slav Kazaklarının bir diğer öncüsü 1687-1708 arasında yaşamış olan Hetman Ivan Mazepa, Azize Sofia Katedralini yeniledi, 1694 te ilk üniversiteyi, Kiev Mohila Akademisini kurdu.
- yüzyılda Ukrayna milliyetçilik hareketinin lideri 1909 doğumlu 1.62 cm boyunda Stephan Andriyovis BANDERA oldu. Bandera, Ukrayna’ nın Bolşevik ve Yahudi işgali altında olduğu görüşünde idi. Bu nedenle Alman işgali sırasında Almanlarla işbirliği yaptı. Polonya ve Rusya’dan nefret ediyordu ve onların hakkından Hitler’ in gelebileceğini söylüyordu Almanlardan aldığı yöntemlerle Yahudi soykırımına ve Polak soykırımına neden oldu 1936 da Polonya İçişleri bakanına suikast düzenlemekten ölüm cezasına çarptırıldı. Almanya 1939 da Polonya’ yı işgal edince infaz edilemedi cezası. 1943-44 yıllarında Polonya’dan kazanılan topraklarda, kurduğu çetelerle birçok Polonyalıyı öldürttü. Savaş sonrası, savaş suçlusu olarak yargılanınca, Almanya’ya kaçan Bandera 15 Ekim 1959 da Münih’ te KGB suikasti ile zehirlenerek öldürüldü. Ukrayna’ da hala bir kahraman gibi anılan ve sevilen Bandera’ nın devlet nezdinde de övülmesine İsrail ve Polonya tepki verdiler.
Aralık 1991 de Sovyetler dağılınca CIS (Commonwealh of Independent States) üyesi oldu Belarus ve Rusya ile özel işbirliği konumuna geldi. Ukrayna 1995 ye Kiev adını Kyiv olarak Ukraynalılaştırdı.
Bağımsızlık sonrası aşırı Ukrayna milliyetçileri ülkedeki Rus izlerini ve kültürünü silmek için girişimlerde bulundular. Yeni doğan çocukların adlarında, kent adlarında Ukraynaca kullanılmaya başladı.
2004 Eylül ayında ülke tam bir seçim atmosferinde idi ilk kez yükselen muhalefet “Bizim Ukrayna” partisi lideri Viktor Yuşenko ve Rus yanlısı “Bölgeler Partisi” lideri Victor Yanukoviç ikinci tura kalmışlardı. Yuşenko aniden hastalandı ve Viyana’ da tedavi altına alındı. Yuşenko’nun zehirlendiği anlaşıldı. Dioksin adlı bu zehiri içlerinde Rusya’ nın da olduğu birkaç ülke üretiyor olması olaya Rusya eylemi gölgesi düştü. Başarılı operasyonla kurtarılan Yuşenko’ nun yüzünde bir iz kaldı. 2004 31 Ekim’ inde yapılan son tur seçim, anketlerde çok önde görülen Yuşenko’ nun % 49 ve % 46 olarak kaybı ile sonuçlandı. Seçim sonuçlarının düzmece olduğuna inanan halk, Yuşenko’nun eski başkan Kucma’ nın hilesi ile seçimin kaderinin değiştirdiğini açıklaması ve halkı meydanlara çağırması, özellikle Petro Poroşenko’ nun finanse ettiği, TV Chanel 5 ve Ukrainska Pravda web sitelerinin propagandası ile halk Kresçatik Meydanına doluştu. 22 Kasım’ da Turuncu Devrim başladı Turuncu renk Yuşenko’ nun seçim kampanyalarında kullandığı renkti. Baskı ile seçimler yenilendi ve Aralık ayında Yuşenko % 52 oyla seçimi kazandı ve 10 Ocak 2005 te Yuşenko Devlet Başkanı oldu. Yine Maidan’da görkemli bir miting yaparak.
Maidan dediğimiz meydan, 1869 da Kiev’ de Kresçatik adı ile oluşmuş, 1876 da Dumskaya Ploshchet (Parlamento Meydanı), 1919 da Sovyet Meydanı, 1935-1943 arasında Kalinin Meydanı, tekrar Parlemento meydanı olup, 1977 de Ekim Devrimi Meydanı ve 1991 de Bağımsızlık Meydanı adlarını almış. Halk hala ilk adı Kresçatik’ i tercih ediyor.
2006 Seçimlerini yeniden Rus yanlısı Bölgeler Partisi kazandı. Ancak Turuncu Devrim hareketi dinmedi batının desteği ile temposunu artırdı. Yolsuzluklar ve bazı milletvekillerinin taraf değiştirmesiyle 2007 de seçimler yenilendi, istikrarsız dönem başladı.
Azak Denizi kıyısında Mariupul kentinde 2008 de kurulan “Azov Batallion” (Azak Taburu) ilk lideri Andriy Biletsky neo-nazi grupları “Sosyal Milli Konsey” adıyla tek çatıda topladı. Eski Ukrayna Başkanı Paraşenko bu tabura destek verdi. 3000 kişilik bu milis gruba Nazi sevdalısı bazı batı ülkelerinden de katılanlar oldu. Donbass’ ta binlerce Rusya yanlısını işkence ile öldüren, hatta bazıları çocuk yaşta olan Azak savaşçıları 2014 e kadar aktifti. 2010 yılında Andriy Biletsky bir konuşmasında hareketi şöyle tanımlamıştı; “ Ukraynanın ve taburumuzun ulusal amacı, Yahudilerin yönettiği alt insanlara karşı Dünyanın tüm beyaz ırkları adına son Haçlı Seferine önderlik etmek”.
2004 te ayrıca muhalif PORA gençlik hareketide başladı. Bu hareket silahsız politik bir hareketti. Amerikalı George SOROS’ un finanse ettiği, Gürcüstan’ da Kmara, Azerbaycan’ da Makam Gençlik hareketlerinin benzeriydi.
21 Kasım 2013 te Rus yanlısı hükümet Ukrayna- Avrupa Birliği ortaklık sözleşmesini reddedince büyük protestolar başladı. Hareketin öncü milliyetçileri “Pravni Sektor” Sağ Sektör adı ile eylemlerini artırdı. 2014 te Sağ Sektör aynı adla Siyasal Parti haline getirildi. Maidan hareketleri 2013 te yeniden hız kazandı.
Ukrayna’ nın Batı tarafı etnik olarak Ukraynalı ve Katolik iken, Doğu tarafı Rus kökenli ve Ortodoks. Bu bariz bölünmüşlük Avrupa ve Amerika’ nın iştahını kabartıyordu.
Rusya artık kolay bitmeyecek bir yöntemle bir batağa sürüklendi ve peşinden dünyayı da sürüklüyor. Ukrayna’ da direniş Batının fiziki desteği ile bölgede uzun süre ekonomik ve sosyal çöküntüye neden olacak. Devrim turuncuydu, direnişçiler “sarı bant” ı tercih etti.
Mart 2022
Kazak (Cossack) kelime olarak yaşam tarzı özgür, maceracı insan anlamına gelir. Etnik bir özelliği yoktur Slav Kazakları, Türk Kazakları, Rus Kazakları gibi. Kazakistan adı da bu özelliktendir.
