Rusya-Ukrayna savaşında PRESS / BASIN – Rıdvan ERTUĞ / İNGİLTERE 

Guardian gazetesi Rusya – Ukrayna savaşında basının durumunu Ukraynalı gazeteci Katerina Sergatskova çarpıcı ifadelerini,

“Rusya’nın vahşetini ortaya çıkarmak için hayatımızı riske atıyoruz. Dünya izlemekten fazlasını yapmalı” başlığı altında gözler önüne serdi. Katerina Sergatskova, Zaborona Media’nın genel yayın yönetmeni ve Ukrayna’daki gazetecilere yardım eden 2402 Vakfı’nın kurucu ortağıdır. Ukrayna ve Irak’taki işgal altındaki bölgelerden haberler üretti. “Hoşçakal, ISIS: Gelecek Kalan” kitabının yazarıdır. İşte detaylar ;

Katerina Sergatskova Ukraynalı bir gazeteci, kendisinin ve ülkenin dört bir yanındaki meslektaşlarının neden ortaya çıkan dehşetlere tanıklık etmeye kararlı olduklarını şöyle anlatıyor ; 23 Mart günü sabah saat 7’de, RIA-Melitopol haber kaynağının genel yayın yönetmeni Svetlana Zalizetskaya, beyaz bir cipte silahlı adamların evine geldiğini öğrendi. Şehirde değildi ama komşuları, makineli tüfekli adamların ailesini dışarı çıkardığını gördüklerini söylediler.

Rus askerleri Mart ayının başından beri Melitopol’u işgal etmiş, şehrin belediye başkanı İvan Fedorov’u kaçırmış ve onu Rus tarafında çalışmaya zorlamıştı. Fedorov reddetti.

Aynı zamanda, Ruslar gazetecilere baskı yapmaya başladı: halkı Rus ordusunun “şehri Nazilerden kurtarmak” için geldiğine ikna etmeleri gerekiyordu. RIA-Melitopol haber kaynağının genel yayın yönetmeni Svetlana Zalizetskaya, Rusların evini yağmaladığını, annesinden nakit para aldığını ve Svetlana karşılığında onu geri vereceklerini söyleyerek 75 yaşındaki babasıyla birlikte ayrıldığını öğrendi. Ukraynalı bir numaradan biri onu aradı ve Rusça olarak Melitopol’a gelip en büyük Melitopol haber sitesinde “kötü şeyler yazmayı” bırakması gerektiğini söyledi. Arka planda babasının sesini duyduğunda “Beni dövmezler” defalarca  tekrar ettiğini duydu. Zalizetskaya faaliyetlerim nedeniyle Rus askerlerinin kanının ellerimde olacağını söylediler.

Vladimir Putin, Rus işgalinin amacının “Ukrayna’nın askerden ve nazilerden arındırılması” olduğunu söyledi. Rus propagandacılar, Ukrayna’nın “Neo-Naziler ve uyuşturucu bağımlıları” tarafından yönetildiği yalanını söylediler.

Propagandanın tüm gücü Ruslara neden Ukrayna şehirlerine bombaların uçtuğunu ve neden binlerce askerin Ukraynalıları öldürdüğünü açıklamakta bu detaylar kullanıldı.

Rus makamları, medyanın “askerden arındırma ve sivilleştirmeye yönelik özel harekatı” bir savaş olarak adlandırmasını yasakladı. Devlet televizyon kanallarında yetkililerin ve kamuya mal olmuş kişilerin ağzından şu söz dolaşıyordu: “Rusya savaşları başlatmaz, bitirir.” Sanki biri George Orwell’in Bin Dokuz Yüz Seksen Dört’ünü “savaş barıştır” paralel bir gerçeklik için bir yol haritası olarak kullanıyormuş gibi.

Rusya, askerlerinin Ukrayna topraklarında işlediği vahşetleri kimsenin kaydetmemesi için bağımsız gazeteciliği yok etmeyi bir hedef haline getirdi.

2 Nisan’da dünya, Kiev bölgesindeki Rus işgalcilerinden kurtarılan şehirlerin fotoğraflarını gördü: bir zamanlar barışçıl olan şehirler, öldürülen vatandaşların cesetleriyle doluydu. Resmi verilere göre Buça’da aralarında kadın, yaşlı ve çocukların da bulunduğu 300 kişilik toplu mezar bulundu.

Kiev’in kuzeyindeki Vyshgorod semtinde, Ukraynalı foto muhabiri Max Levin’in cesedi ölüler arasında bulundu. Rus birliklerinin saldırısını fotoğraflamaya gittiği gün olan 13 Mart’ta ortadan kayboldu. Başsavcılık, yakın mesafeden iki kez vurulduğunu bildirdi. Max, kurşun geçirmez bir yelek ve katillerin görmüş olması gereken bir “basın” yazısı olan bir kask giyiyordu. Max’in dört çocuğu vardı. En küçüğü ise iki yaşında.

24 Şubat’ta, geniş çaplı savaşın başlangıcında, meslektaşlarım ve ben, gazeteciler için 2402 Vakfı acil durum fonunu oluşturduk. Sloganı “özgürlük göze ihtiyaç duyar”. İlk görevimiz, bir savaş bölgesinin ortasında tamamen “çıplak” olan yüzlerce Ukraynalı gazeteci için kurşun geçirmez yelek ve miğfer bulmaktı.

Onları bulduk, ancak vücut zırhı ve kaskları havan topu ateşinden, yakın mesafeden bir Kalaşnikof’tan veya adam kaçırmadan korumaz basit olanlardı. Artık risk değerlendirmesine ve taktik tıp eğitimine yardımcı olmaya daha fazla odaklanmış durumdayız. O zamanlar, bir aydan biraz daha uzun bir süre önce, Ukrayna’daki gazetecilerin ortadan kaldırılmasının ne kadar büyük ölçekli olacağını hayal bile edemezdim.

Çeşitli kaynaklara göre, işgal başladığından bu yana yedi ila 13 gazeteci öldü, 20’den fazla kişi yaralandı. Birçoğu Rusya’nın Ukrayna’daki suçlarını belgelemek için hayatlarını riske atıyor ve gazeteciler Rus askerlerinin önemli hedeflerinden biri. Onlar için bir arabanın veya kaskın üzerine yazılan “basın” kırmızı bir paçavradır.

Zhenya Maloletka ve Mstyslav Chernov  Associated Press’ten (AP) meslektaşlarım geçenlerde onlarla konuştum – Donbas’ta savaş muhabiri olarak çalışmaya başladığımızdan beri birbirimizi sekiz yıldan fazla bir süredir tanıyoruz. Neredeyse kuşatılmış Mariupol kentindeki tek gazeteci onlardı ve bombalamalar ve doğum yapan bir kadının öldüğü doğum hastanesinin bombalanması sonucu ölen insanların toplu mezarlarını filme aldılar.

Bu kadar çok savaş suçuna tanık olmayı beklemiyorlardı. Fotoğraflarının “Nazi propagandası” olarak sahnelendiğini söyleyerek Rus federal kanallarının kendilerini avlayacağını duyurmasına rağmen Mariupol’dan kaçmayı başardılar. Çıkarken 16 Rus kontrol noktasını geçtiler. Şanstan ziyade bir mucize diyebilirim.

Fotoğraflar ve videolar için hayatınızı riske atmaya değer mi? Ukrayna’da gazeteciler arasındaki tartışma bu. Benim açımdan, gazeteciliğin Rusya’nın savaş suçlarında suçlu olduğunu uluslararası mahkemelerde kanıtlaması bir mucize olacak. Fotoğraflar, onlarca yıl önce savaşı durdurup adaleti geri getirebilseydi, bugün bunun bir faydası olmuyor. Ruslar, oraya sığınan en az 300 kişinin ölümüne neden olan Mariupol tiyatrosunu bombaladıktan sonra, batı Ukrayna üzerindeki gökyüzünü kapatmadı ve hatta Rusya’daki Swift ödeme sistemini tamamen kapatmadı.

Bucha ve Irpin’den fotoğraflar yayınlandıktan sonra herhangi bir sert eylemin gerçekleşeceğinden şüpheliyim. Dünya sadece başkalarının acısını izliyor ve derin endişelerini ifade ediyor. Rusya sekiz yıl önce Ukrayna’da bir savaş başlattı. Maidan katılımcılarının “faşizm”le ilgili yanlış suçlamaları, Kırım’ı ilhak etmek ve Donbas’ın bir kısmının işgaline yardımcı olmak için bir neden oldu.

Ancak Rusya, suçlarına tanık istemiyor. Hromadske TV’den Nastya Stanko ve Radio Liberty yazarı Stanislav Aseyev gibi birçok Ukraynalı gazeteci, işgal altındaki topraklarda neler olup bittiğini haber yaptıkları için tutsak edildi ve işkence gördü. Yüzlerce gazeteci, Rusya’nın neler yapabileceğini ve Rusya’nın Ukraynalıları yok etmek istediğini dünya görsün diye hayatlarını ve sağlıklarını riske attı.

Ruslar 2014 yılında içinde 298 kişinin bulunduğu bir Malezya uçağını düşürdü. Ruslar, Kırım’ın ilhakına karşı oldukları için onlarca Ukrayna vatandaşını hapse attı. Sekiz yıl boyunca Rusya, gazetecilerin kaydettiği birçok suç işledi, ancak dünya acıyı izledi ve bu yeni trajediyi durdurmak için hiçbir şey yapmadı.

Zalizetskaya’nın babası, Rusların onu almasından üç gün sonra serbest bırakıldı. Buna karşılık Ruslar, sosyal medyadaki RIA-Melitopol haber kanalından vazgeçmesini talep etti. Ruslar babasının pasaportunu elinde tuttuğu için ailesi hala işgal altındaki şehirde, ayrılma fırsatı olmadan.

Ukrayna’nın güneyi ve doğusu Rusya tarafından kontrol ediliyor. İlk günlerden itibaren aktivistleri ve gazetecileri gözaltına aldılar. 31 Mart’ta gazeteci Kostyantin Ryzhenko Kherson’da kayboldu. Babası Oleksander Ryzhenko basına, Rusların kendisine geldiğini ve gazetecinin nerede olduğunu öğrenmek istediğini, “üzerinde çok kan olduğunu” ve “milliyetçi” olduğunu iddia etti. Biraz önce, sözde “Donetsk Halk Cumhuriyeti” ordusu gazeteci Iryna Dubchenko’yu kaçırdı ve Donetsk’te esir tutuyor.

Rusya, mevcut tüm şiddet araçlarıyla gazetecileri susturmaya çalışıyor. Sekiz yıl boyunca cezasız kalan kötülük, gerçek kötülüğü doğurdu. Bu da hakikat kavramını tehdit ediyor.