Dağlık Karabağ’daki Rus barış gücü askerlerinin yerine BM kuvvetlerinin konuşlandırılmasını isteyince Moskova’nın hışmına uğrayan Ermenistan Başbakanı, bugün sürpriz bir çıkışa imza attı. Rusya’nın başını çektiği askeri ittifakta derin bir çatlak var.
44 gün süren Dağlık Karabağ Savaşı’nda üyesi olduğu Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü’nden (CSTO) destek bekleyen ancak istediğini elde edemeyen Ermenistan ile Rusya arasındaki kriz derinleşiyor. Krizin ayak sesleri, Aralık 2022’nin ilk günlerinde Laçın Koridoru’ndaki çevre gösterileriyle duyuldu.
Dağlık Karabağ’da Ermenilerin izinsiz şekilde işlettiği madenlerin yol açtığı çevre katliamını araştırmak isteyen Azerbaycan bölgeye uzmanları göndermek istedi. Uzmanların geçişine izin verilmemesi üzerine, yüzlerce çevreci ellerinde pankartlarla Hankendi ve Ermenistan’ı birbirine bağlayan tek güzergah olan Laçın Koridoru’nda gösteriler düzenledi.
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, işgal altında tuttukları bölgeye erişimlerinin kesildiğini belirtip Laçın Koridoru’ndan geçişlerin durmasının 2020 yılında varılan anlaşmanın ihlali olduğunu ve Azerbaycan toprağı Karabağ’daki Ermenilerin adeta ‘rehin alındığı’nı savundu.
Dağlık Karabağ’a yerleştirilen Rus barış gücü birliklerini doğrudan hedef alan Paşinyan, barış gücü askerlerinin ‘sorumlulukları’nı yerine getirmelerini istedi. Ermenistan Başbakanı’na göre, Moskova, Erivan ve Bakü arasındaki mutabakatın aksine şu an Laçın Koridoru Rus barış güçlerinin kontrolünde değildi.
Nikol Paşinyan, 2022’nin son günlerinde Rusya’nın St. Petersburg kentinde düzenlenen Bağımsız Devletler Topluluğu zirvesine katıldı. Rus lider Vladimir Putin, memleketinde gerçekleşen zirvede Ermenistan Başbakanı’yla bir araya geldi, gündem Laçın Koridoru’ydu.
Görüşmeye rağmen Paşinyan Moskova’ya yönelik eleştirilerinde dozu giderek artırdı, daha da ileri gidip “Rus barış gücü askerlerinin davranışları bizim için kabul edilemez. Sessiz seyirciler haline geldiler. Erivan, Rusların Laçın Koridoru’ndaki blokajı nasıl ortadan kaldırmayı planladığını açıklamasını bekliyor” dedi.
MOSKOVA’NIN HIŞMINA UĞRADI
Rusların bölgedeki etnik Ermenileri korumada başarısız olduğunu savunan Ermenistan Başbakanı, şimşekleri üstüne çeken bir teklifi gündeme getirdi. Paşinyan, Rus birliklerinin bölgede istikrar ve güvenliği sağlamayacaklarsa Birleşmiş Milletler (BM) barış gücüne yol vermeleri gerektiğini aktardı.
Paşinyan bu sözler üzerine Moskova’nın hışmına uğradı, Rusya Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Maria Zaharova mevcut durumda Rus barış güçlerine yönelik eleştirilerin kabul edilemez olduğunu söyledi:
“Rus barış gücü birlikleri sahadaki durumun iyileşmesi için ellerinden gelen her şeyi yapıyorlar. Barış güçlerimizi kamuoyu önünde hedef alan tüm saldırıları ve provokasyonları kabul edilemez olarak değerlendiriyoruz. Söz konusu adımlar, Ermenistan-Azerbaycan normalleşme sürecine somut şekilde zarar verecek kasıtlı eylemler.”
2023’e girilmesiyle, Ermenistan medyası Hankendi’de dükkanların boşaldığını, eczanelerde ilaç kalmadığını ve Laçın Koridoru’nun halen kapalı olduğunu yazmaya devam etti. Azerbaycan tarafı ise, söz konusu haberlere koridordan insani yardımların geçişine izin verildiğini duyurdu.
RUS ASKERİ ÜSSÜ ÇEVRESİNDE TOPLANDILAR
Moskova-Erivan hattında dinmeyen gerilim, 8 Ocak Pazar günü Ermenistan’daki Rus askeri üssü Gümrü çevresindeki gösteriyle doruğa çıktı. Üs etrafında toplanan yaklaşık 200 gösterici, Rusya’dan Laçın Koridoru’nun açılması için müdahale etmesini istedi. Ermenistan polisi, Gümrü’deki protestoya katılanlardan 65’ini gözaltına aldı.
GEREKÇE: ‘MEVCUT KOŞULLAR’
Ermenistan Başbakanı Paşinyan ise, bugün Moskova’yı küplere bindirecek açıklamayı yaptı. 2023 yılında ülkesinin CSTO tatbikatlarına ev sahipliği yapmayacağını ilan eden Paşinyan, gerekçe olarak ‘mevcut koşullar’ı gösterdi:
“Ermenistan Savunma Bakanlığı, CSTO’yu mevcut koşullarda topraklarında tatbikatlar icra etmenin mantıksız olduğu konusunda bilgilendirdi. En azından, bu yıl Ermenistan’da tatbikatlar gerçekleşmeyecek.”
Rusya ve müttefiklerinin yer aldığı CSTO’ya Moskova ve Erivan’ın yanı sıra Belarus, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan üye. CSTO üyelerinden birine gerçekleşen saldırı tıpkı NATO’da olduğu gibi tüm ittifaka yapılmış sayılıyor.
Nikol Paşinyan, tatbikat kararını duyurduğu açıklamada ayrıca hükümetinin Rus barış gücü askerlerini eleştirmediğini savundu. Eleştiri haberlerini reddeden Ermenistan Başbakanı, barış gücü birliklerinin faaliyetlerinden endişe duyduklarını söyledi.
Ukrayna’da bataklığa saplanan Rusya’nın Ermenistan’a nasıl bir tepki göstereceği merak ediliyor.
MOSKOVA’DAN YARDIM İSTEMİŞTİ
Ermenistan, 2020 sonbaharında Azerbaycan karşısında hezimete uğrayıp işgal altında tuttuğu toprakların çoğunu kaybetti. Güney Kafkasya’da büyük bir kırılmayı beraberinde getiren Azerbaycan’ın zaferinde Türkiye’nin dünyaca ünlü silahlı insansız hava araçları Bayraktar TB2’ler başroldeydi.
Ateşkes anlaşmasıyla birlikte Dağlık Karabağ’a 2 bin kadar Rus barış gücü askeri konuşlandırıldı. Ancak bugüne kadar Kasım 2021 ve Eylül 2022’de ciddi ateşkes ihlalleri yaşandı, çatışmalarda onlarca asker hayatını kaybetti.
Eylül 2022’deki muharebe savaşın ardından gerçekleşen en şiddetli çatışmala olarak kayıtlara geçti, Ermenistan 100’ü aşkın askerinin öldüğünü açıkladı. Nikol Paşinyan, Azerbaycan birliklerini Ermenistan’a ait 10 kilometrekarelik alanı ele geçirdiğini savunup uzun zamandır Erivan’ı destekleyen Rusya’dan askeri yardım istedi.
Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki müzakereler, İkinci Dağlık Karabağ Savaşı’ndan bu yana yavaş ilerliyor. Taraflar, Ekim ayı sonundaki görüşmelerde güç kullanmama taahhüdünde bulundu.
Laçın Koridoru’nun yanı sıra bölgedeki bir başka hassas güzergah, Azerbaycan ve Nahçıvan’ı birbirine bağlayacak Zengezur Koridoru. Aynı zamanda Türkiye, Nahçıvan ve Azerbaycan’ı da birbirine karadan bağlayacak Zengezur Koridoru, 2020’deki anlaşmada da açık şekilde yer aldı. Azerbaycan ile Nahçıvan arasında karayolu ve demiryolu açılmasını öngören projeye İran’ın karşı çıktığı biliniyor. Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki anlaşmanın garantörü Rusya, projeyi destekliyor.
Kaynak: Milliyet
