Azerbaycan’da Ermenilerin 26 Şubat 1992’de gerçekleştirdiği Hocalı Katliamı’nın kurbanları anılıyor. Azerbaycanlılar, Ermenilerin Hocalı’da katlettiği 613 kişiyi anmak için Bakü’deki Ana Feryadı Anıtı’na akın etti. Ana Feryadı Anıtı’nda ilk önce Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in katılımıyla resmi tören düzenlendi, ardından anıt halkın ziyaretine açıldı. Azerbaycan bayrakları ve posterlerle anıta gelenler, karanfil bıraktı. Katliamdan kurtulmayı başaran Hocalılılar ve hayatını kaybedenlerin yakınları da anıtı ziyaret etti.

Şehit yakınları ve vatandaşlardan bazıları dua okurken bazıları da 31 yıl önce yaşanan acı olayı hatırlayarak gözyaşlarını tutamadı. Katliamla ilgili soruşturmada görev alan emekli askeri savcı Albay İlham Memmedov ise, bir katliamın hangi durumda “soykırım” olarak nitelendirildiğini belirleyen uluslararası sözleşmelerdeki tüm hallerin yaşandığını belirterek, “Hukuki açıdan değerlendirdiğimizde burada bir soykırım suçunun işlendiğini görüyoruz. Hocalı’da da aynen Srebrenitsa’daki gibi soykırım yapılmıştır.” dedi. Azerbaycanlılar, Hocalı’da savunmasız durumdaki 106’sı kadın, 70’i yaşlı, 63’ü çocuk 613 Azerbaycan vatandaşının hayatını kaybettiği katliamın faillerinin cezalandırılmasını istiyor.

Azerbaycan’a göre Hocalı’da yaşananlar, 1949 Cenevre Sözleşmeleri’nin, Birleşmiş Milletlerin (BM) Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi, Sivil ve Siyasi Haklar Sözleşmesi, İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Onur Kırıcı Muamele veya Cezaya Karşı Sözleşme, Çocuk Hakları Sözleşmesi gibi çok sayıda sözleşmenin ciddi ihlali anlamına geliyor. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 22 Nisan 2010 tarihli kararında Hocalı’da yaşananlar, savaş suçları veya insanlık aleyhine suçlarla eş değer eylemler olarak görüldü. Bugüne kadar 18 ülkenin parlamentosu ve ABD’nin 24 eyaletinin meclisi, Hocalı’da yaşananları kınayan ve soykırım olarak gören kararları kabul etti.

Katliamın kurbanları arasında boynu vurularak, yakılarak katledilenlerin yanı sıra karnı süngülenen hamileler de var. O dönemde çekilen görüntüler ve fotoğraflar, katliamın büyüklüğünü ortaya koyuyor. Katledilenlerin adli tıp muayeneleri ve şahit ifadeleri, Hocalı sakinlerinin kafa derilerinin soyulması, kurak, burun, cinsel organlarının kesilmesi, gözlerinin çıkartılması gibi kadın, yaşlı ve çocuk ayrımı yapılmaksızın akılalmaz işkencelere maruz kaldığını açıkça kanıtlıyor. Azerbaycan Askeri Savcılığının Hocalı Katliamı’yla ilgili başlattığı soruşturmada birtakım sonuç ve kanıtlara ulaşılsa da süreç halen devam ediyor. 2004’te Azerbaycan Askeri Başsavcı Vekili görevini, 2005-2009 yıllarında Başsavcılık, İçişleri Bakanlığı ve Milli Güvenlik Bakanlığı yetkililerinden oluşan Hocalı Soruşturma Grubu Başkanlığı’nı yürüten emekli askeri savcı Albay Memmedov, soruşturmayla ilgili görüşlerini AA muhabirine anlattı.