Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de Mayıs ayının ilk haftası “Karayolu Güvenliği ve Trafik Haftası” olarak kutlanmaktadır..
Merkezi İstanbul’da bulunan Fahri Trafik Müfettişleri (FTM) Derneği’nin hem Yönetim Kurulu üyesi hem de Basın Sözcüsü olan Halis Kahraman ile bir röportaj yaptım.
Bu röportajı siz okurlarım ile paylaşmak istiyorum.
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de Mayıs ayının ilk haftası, vatandaşlarımızda trafik bilincini oluşturmak, trafik kazası sonucu oluşan maddi ve manevi kayıpların önüne geçmek ve trafik konusunda farkındalık oluşturmak amacıyla, ”Karayolu Güvenliği ve Trafik Haftası” olarak kutlanmaktadır.
Toplumumuzda ve her bireyin yaşamında kara yolu trafiğinin önemli bir yeri bulunmaktadır. Günümüzde artan nüfus ve taşıt sayısı nedeniyle çağımızın en önemli konularından biri de trafik güvenliği olmuştur. Kural ihlalleri, dikkatsizlik ve tedbirsizlik sebebiyle meydana gelen kazalarda binlerce kişi hayatını kaybetmekte veya yaralanmaktadır.
Türkiye genelinde kara yolları trafik güvenliği ile ilgili olarak başta Emniyet ve Jandarma teşkilatı olmak üzere tüm kamu kurum ve kuruluşları koordineli bir şekilde kazaların önlenmesi ve bundan doğan olumsuz sonuçların en alt seviyeye indirilmesi için yoğun gayret göstererek gece gündüz demeden çalışmalarını sürdürmektedir.
Vatandaşlar ile araç sürücülerinin trafik kurallarına uyup uymadığı denetlemek için polis ve jandarma görevlilerinin yanı sıra vatandaşlar arasından belirli kriterlere göre, titizlikle seçilen fahri trafik müfettişleri de 1996 yılından beri görev yapmaktadır.
Bazı vatandaşlarımız fahri müfettişleri, “Sanki tüm amacı ceza yazmak olan sadist kişiler gibi algılayıp..” yanlış tanıyorlar. Oysa ki, müfettişlerin amacı ceza yazmak değil, caydırıcı olmaktır.
Sürücülerin her an için, kaldırımda bekleyen bir yayanın, arkadan gelen bir diğer sürücünün veya otobüsün içindeki bir yolcunun Fahri Trafik Müfettişi olabileceğini düşünerek trafikte hata yapmamasını sağlamaktır.
Fahri Trafik Müfettişleri, görevli trafik kolluk görevlilerinin bulunmadığı noktalarda, trafik güvenliğinin sağlanması için sivil inisiyatif olarak, gönüllülük esasına göre Türkiye genelinde il ve ilçelerde trafik denetim görevi yapıyorlar.
SORU 1: Nasıl Fahri Trafik Müfettişi olunur?
Mevcut mevzuata göre, fahri trafik müfettişi olmak isteyen adayların şu şartları taşıması gerekiyor:
-T.C.(Türkiye Cumhuriyeti) vatandaşı olmak
-En az (40) kırk yaşında olmak
-En az 2 yıllık yüksekokul mezunu olmak
-En az (10) on yıllık sürücü belgesi sahibi olmak,
-Asli kusurlu olarak ölümlü veya yaralamalı trafik kazasına sebebiyet vermemiş olmak
-Müracaat tarihinden geriye doğru toplam (5) beş yıl içerisinde, hakkında 100 ceza puanı uygulaması sonucu sürücü belgesinin geri alınmamış olması,
-Kamu hizmetlerinden yasaklı olmamak..
SORU 2: Müracaatlar nereye yapılıyor?
Fahri Trafik Müfettişliği için gerekli şartları taşıyan adaylar, (2) iki adet vesikalık fotoğraf ve diploma fotokopisi ile birlikte bulunduğu ilin Valiliğine yazılı dilekçe ile yapılıyor. Dilekçe, valilik makamı tarafından İl Emniyet Müdürlüklerinin Trafik Denetleme Şubesinde bünyesinde bulunan Fahri Trafik Müfettişliği bürosuna havale ediliyor. Bu büro tarafından istenen belgeler elden teslim alınıyor. E-imzası bulunan adaylar, elektronik ortamda internet adresinden de müracaatta bulunuyorlar.
SORU 3: Müracaatlara hangi makam onay veriyor?
-İl Emniyet Müdürlüklerince yapılan inceleme neticesinde uygun görülen müracaatlar liste halinde Emniyet Genel Müdürlüğü Trafik Başkanlığı’na gönderiliyor..
– Trafik Başkanlığınca yapılan inceleme ve değerlendirme neticesinde, müfettiş olmasında sakınca görülmeyenler Emniyet Genel Müdürü’nün teklifi ile İçişleri Bakanının onayına sunuluyor.
-Onay işleminin ardından, ilgili valiliklere sonuçlar iletiliyor ve valiliklerce fahri trafik müfettişliği görevi veriliyor.
SORU 4: Müfettişlere görev için eğitim veriliyor mu?
Müfettişliğe seçilen kişiler, İl Emniyet Müdürlüklerinin Trafik Denetleme Şubesi tarafından düzenlenen bir eğitim programı çerçevesinde müracaatta bulunduğu illerde gruplar halinde eğitime tabi tutuluyorlar. Eğitim programlarına katılanlara müfettişlik kimliği veriliyor.
SORU 5: Müfettişlerin görev ve yetkileri nelerdir?
a) Trafikte tespit ettikleri kural ihlallerine ilişkin olarak; fiziki ortamda düzenledikleri tutanakları Emniyet trafik birimlerine elden, elektronik ortamda düzenledikleri tutanakları ise Emniyet Genel Müdürlüğüne elektronik sistem üzerinden (7) yedi gün yani bir hafta içerisinde teslim ederler.
b) Trafik güvenliği ile ilgili görüş ve önerileri bildirebilirler.
c) Görevleri yer ve zamanla sınırlı olmayıp, ülkenin her yerinde görevli sayılırlar.
d) Görevlerini yürütürken, adil ve tarafsız olmak zorundadırlar.
e) Araç durduramaz, sürücülerle muhatap olamaz, belge veya evrak kontrolü yapamazlar.
SORU 6: Şayet görevini kötüye kullanan müfettiş olursa, nasıl bir işlem yapılıyor?
Görevini kötüye kullandığı tespit edilen ve yönetmelikte belirlenen esas ve usullere aykırı olarak işlem yapan müfettişler, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun hükümleri uyarınca (2) iki aydan (6) altı aya kadar hafif hapis cezası ile cezalandırılırlar. Ayrıca, bunların yargılanmaları tabi oldukları esaslara göre yapılır.
SORU 7: Müfettişlik Görevi hangi durumlarda sona erdiriliyor?
Müfettişlik görevi aşağıda sayılan hallerin herhangi birisinin mevcudiyeti halinde sona erdiriliyor.
a) Müfettişlik şartlarından herhangi birini kaybedenler.
b) Ayrılma isteğinde bulunanlar.
c) Görevini kötüye kullanmak iddiasıyla mahkemeye sevki yapılanlar.
d) Müfettişlik kimliğini, kendilerine muafiyet kazandırmak amacıyla kullananlar.
e) Yetkilerini, bu Yönetmelikte belirtilen görevlerin haricinde kullandığı tespit edilenler.
f) Trafiğin denetimi ve yönetimiyle yetkili kişilere görevleri esnasında müdahalede bulunanlar.
g) Herhangi bir nedenle sürücü belgesi geçici olarak geri alınan veya iptal edilenler.
Görevin sona erdirilmesi işlemleri, belgeyi tanzim eden valiliklerce yapılıyor ve İçişleri Bakanlığı’na bildiriliyor.
2019 yılı Ekim ayında yapılan düzenlemeyle, ( 1) Bir yıl süreyle trafik kural ihlali tespit tutanağı düzenlemeyen müfettişlerin görevleri Emniyet Genel Müdürü’nün teklifi üzerine İçişleri Bakanı’nın onayı ile sonlandırılıyor.
Soru 8: Müfettiş sayısı nasıl belirleniyor?
Müfettiş sayısı, o ilde trafiğe kayıtlı tescilli araç sayısına göre tespit ediliyor. Yönetmeliğe göre, müfettiş sayısı tescilli araçların binde (2) ikisinden fazla olamaz hükmü yer alıyor.. Örneğin; İstanbul’da trafiğe kayıtlı araç sayısı 2023 yılı Ocak ayı sonu itibariyle, 4 milyon 979 bin 291 oldu. Yönetmelik hükmüne göre, İstanbul’da 9 bin 800 fahri müfettiş görevlendirmesi yapılabilir. Bu sayı üst sınır.. Ancak İstanbul’da halen aktif olarak yaklaşık 5 bin 500 civarında müfettiş görev yapıyor. Bu durumda, İstanbul’da 4 bin 300 müfettiş açığı var. Türkiye genelinde ise, halen 34 bin 300 civarında müfettiş görev yürütüyor.
Soru 9: Müfettişler her kural ihlalini tespit edebiliyor mu?..
Müfettişlerin görev ve yetkileri, kırmızı ışıkta geçiş, emniyet kemeri takmama, araç kullanırken telefonla görüşme, kaldırıma park ve emniyet şeridi ihlali gibi durumlarla sınırlı.. Kolluk görevlileri gibi sürücüler ile muhatap olamadıkları için örneğin Alkol denetimi yapamazlar.
Soru 10: Genellikle kimler ya da hangi meslek grupları müfettiş olarak görev yapıyorlar?
Türkiye genelinde hâkim, savcı, avukat, öğretmen, emekli, eczacı, asker ve polis gibi çeşitli meslek gruplarına mensup kişiler fahri müfettiş olarak görev yapıyorlar.
Fahri trafik müfettişliği yapan ünlü isimler de var. Sayıları da az değil.. Aziz Yıldırım, Müjdat Gezen, Fatih Altaylı, Erman Toroğlu ve Metin Akpınar, bu isimlerden sadece bazıları.
Ben de, merkezi İstanbul’da bulunan Fahri Trafik Müfettişleri (FTM) Derneği’nin hem Yönetim Kurulu üyesi hem de Basın Sözcüsü olarak, trafikte seyir halinde bulunan tüm araç sürücülerini trafik konusunda daha duyarlı davranmaya, karşılıklı saygı ve sevgi çerçevesinde belirlenmiş kurallara riayet etmeye davet ediyorum.
Trafikte kazasız günler temennisiyle vatandaşlarımızın, tüm araç sürücülerimizin, trafik kolluk görevlilerimizin ve Türkiye genelinde trafik güvenliğinin sağlanması için hiç bir karşılık beklemeksizin gönüllülük esasına göre denetim görevi yapan Fahri Trafik Müfettişleri’nin “Karayolu Güvenliği ve Trafik Haftası”nı tek tek kutluyorum.
