Düğüm çözülüyor! Rusya’dan çıt yok, Putin dondu kaldı

Dağlık Karabağ savaşının ardından tarihi nokta gece yarısı konuldu, Azerbaycan ordusu 28 yıl sonra Laçın’ı geri aldı. Bugün televizyona çıkan Aliyev Rus barış güçlerinin kontrolündeki bölgenin ortasında kalan Laçın’da yeni bir koridor inşa etmeyi önerdi, Kremlin yorum yapmayı reddetti.

• 01 Aralık 2020 – 15:18• Son Güncelleme: 01 Aralık 2020 –

Dağlık Karabağ’da bir devir tamamen kapandı, işgalci Ermenistan ordusunun Laçın’dan çekilip Azerbaycan birliklerinin şehre bayrak dikmesiyle yeni bir sayfa açıldı.

44 gün süren savaşta hezimete uğrayan Ermenistan, Ağdam ve Kelbecer’in ardından stratejik önemdeki Laçın koridorunu da 1 Aralık itibariyle geri vermiş oldu.

Zaferin taçlanmasıyla Azerbaycan sokakları bayram yerine döndü, soğuk havaya rağmen insanlar ellerinde bayraklarla kutlama yaptı.

Uluslararası haber ajansı Reuters, başkent Bakü’de konvoylarla zaferi kutlayan insanların fotoğraflarını dünyaya servis etti.

Reuters fotoğraflarında, Azerbaycan bayrağını öpenler, slogan atanlar ve gözyaşlarına hakim olamayanlar göze çarptı.

BBC ise, Azerbaycan şehri Berde’de de yaşayan Laçınlıların çılgınca kutlama yaptığını bildiriyor. BBC muhabiri, “Meydanda Azerbaycan, Türkiye ve Pakistan bayraklarını görebilirsiniz. Laçın türküleri söyleniyor” ifadesini kullandı.

Bugün televizyonlara çıkan Azerbaycan lideri İlham Aliyev, tarihi zaferin ardından halka seslendi ve Laçın şehrinin geleceğiyle ilgili konuştu. Cumhurbaşkanı Aliyev, işgalden önce Laçın bölgesinde 50 bin insanın yaşadığını, şimdiki nüfusun 80 bini aştığını söyledi.

Rusya ve Ermenistan ile imzalanan 10 Kasım anlaşmasına değinen Aliyev, “Laçın şehri bu koridorun ortasında kalıyor. Rusya Devlet Başkanı ile yaptığım görüşmelerde Laçın şehrinin bize geri dönmesi gerektiğini söyledim. Bu nedenle yeni bir koridor inşa etmeyi öneriyoruz” deyip ekledi:

“Bu koridor, Rus askerlerinin kontrolünde olacak. Burayı daha önce Ermeni güçleri kontrol ediyordu. 10 Kasım’da imzalanan bildirinin ilk versiyonunda buranın Ermeni güçleri kontrolünde kalmasına ilişkin madde vardı. Ben buna itiraz ettim.

İlk versiyonda Laçın koridorunun derinliğinin 30 kilometre olması öneriliyordu. Buna da itiraz ettim. Daha sona koridorun 10 kilometre genişlikte olması önerildi. Buna da itiraz ettim ve genişliğin 5 kilometre olması konusunda mutabakat sağlandı.

5 kilometre hem biz hem de Dağlık Karabağ’da yaşayan Ermenilerin güvenliği için yeterlidir. Anlaşma üç yıl sürmesine rağmen ‘daha erken yapabiliriz’. Yeni koridor hazır olduğunda Laçın bize geri dönecek.”

• Rusya’da görüşmeler planlayan Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ise, beklemediği bir sürprizle karşılaştı. Erivna yönetiminin Paşinyan-Putin ikili görüşmesi için tüm girişimleri başarısız oldu ve Moskova seyahati iptal oldu.

Rusya Savunma Bakanlığı ise, 10 Kasım anlaşmasının ardından bölgeye yerleşen Rus barış gücü askerlerinin Laçın koridorundaki trafiği kontrol ettiğini bildiriyor.

Laçın koridoru, yeni tabloda Ermenistan ile dünyada hiçbir ülkenin tanımadığı Dağlık Karabağ’ın başkenti Hankendi arasındaki tek bağlantı yolu.

Rusya Savunma Bakanlığı, “Barış gücü askerleri sivil araçların güvenliğini ve sakinlerin Laçın koridorundan geçişini, yiyecek ve çeşitli malların taşınmasını, altyapıyı eski haline getirenlerin güvenliğini sağlıyor” açıklamasını yaptı.

atışmalar sırasında Ermenistan’ın iç bölgelerine kaçanlar ise otobüslerle Dağlık Karabağ’a dönüyor, Rusya şimdiye kadar 26 bin göçmenin taşındığı bilgisini verdi.

Rus barış gücü askerleri Dağlık Karabağ’da 23 ayrı yere konuşlandı, takviye kontrol noktaları inşa eden Rus mühendislerin görüntüleri sosyal medyada paylaşıldı.

Ermenistan tarafında ise bugün sıra dışı bir buluşma gerçekleşti, ABD’nin Erivan Büyükelçisi Lynne Tracy yeni Savunma Bakanı Vagharshak Harutyunyan’la görüştü. Görüşmede esirlerin geri dönüşü, kayıp askerlerin bulunması, cesetlerin takası gibi konularda büyükelçiye bilgi verildi.

Savaşın kaybedilmesinin ardından istifa eden Davit Tonoyan’ın koltuğuna oturan Başbakan Nikol Paşinyan’ın danışmanı Harutyunyan, görüşmenin büyükelçinin talebiyle gerçekleştiğini belirtti.

Rusya lideri Vladimir Putin, Kasım ayı içinde yaptığı açıklamada, Ermenistan’ın yenilgi anlaşmasını reddetmesi halinde bunun ‘intihar’ olacağını söylemişti. Dağlık Karabağ’ı Ermenistan dahil kimsenin tanımadığını hatırlatan Putin, “Karabağ’ın nihai statüsü belirlenmedi. Bugün var olan statükonun devam etmesi konusunda anlaştık. Bundan sonra ne olacağına gelecekteki liderler, gelecekte bu süreçte yer alacaklar karar verecek” demişti.

Dağlık Karabağ’daki çatışmalar 27 Eylül Pazar günü sabah saatlerinde Ermenistan’ın ateşkes ihlaliyle başladı. Dağlık Karabağ, Birleşmiş Milletler (BM) ve uluslararası toplum tarafından Azerbaycan’ın bir parçası olarak tanınıyor. Ancak Azerbaycan’ın topraklarının yaklaşık yüzde 20’sine denk gelen Dağlık Karabağ ve civarındaki bazı bölgeler, 1990’ların başından bu yana Ermenistan işgali altında bulunuyordu. Bölgede 1991 yılında ‘Dağlık Karabağ Cumhuriyeti’ ilan edildi. Ancak burayı uluslararası alanda Ermenistan dahil hiçbir ülke tanımadı.

Güney Kafkasya’da 4 bin 400 kilometrekarelik bir alanı kapsayan Dağlık Karabağ (Yukarı Karabağ), Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki en büyük sorun olarak yıllardır çözüm bekliyordu. ‘Dağlık Karabağ’ bölgesinin kelime kökeni birkaç farklı dilin karışımından oluşuyor. İsminin içinde bulunan birkaç dil bile, bölgenin tarih boyunca farklı kültürler arasındaki geçişkenliğe nasıl maruz kaldığını başlı başına gösterir nitelikte.

İngilizcesi Nagorny (ya da Nagorno) Karabakh. ‘Nagorny’ kelimesi Rusçada ‘dağlık’ (нагорный), anlamına geliyor. Azerbaycancada da, tıpkı Türkçe’deki gibi ‘dağlık’ anlamına gelen ‘dağlıq’ ya da ‘yukarı’ anlamına gelen ‘yuxarı’ kelimeleri ile anılıyor. Karabağ ise, Türkçe ve Farsçada ortak bir kelime olup, ‘siyah bahçe’ demek

10 Aralık 1991’de yapılan ve bölgede kalan Azerilerin boykot ettiği referandumda Ermeniler, Azerbaycan’dan ayrılmak için oy kullandı. Referandumun ardından Dağlık Karabağ’ın bağımsızlığı ilan edildi, ancak bu girişim uluslararası toplumda karşılık bulmadı. Ermenistan ordusunun desteklediği Dağlık Karabağ Ermenileri ile bölgede yaşayan Azeriler arasındaki gerilim, bağımsızlık ilanıyla gittikçe yükseldi. Çıkan çatışmalar, 1992’de Ermenistan ordusu ve Dağlık Karabağlı Ermeniler ile Azerbaycan ordusu arasında sıcak savaşa dönüştü.

Dağlık Karabağlı Ermeniler, savaş sonunda bölgenin tümünün kontrolünü ele geçirdikleri gibi komşu yedi bölgeyi (rayon) de işgal ettiler. Böylelikle Dağlık Karabağ ile Azerbaycan’ın doğrudan temas noktaları oldukça sınırlandı. Dağlık Karabağ sorunu akademik çevrelerde yıllardır ‘donmuş çatışma’ olarak nitelendiriliyordu. Aralıklarla devam eden çözüm müzakerelerine rağmen hem Dağlık Karabağ-Azerbaycan temas hattında hem de Azerbaycan-Ermenistan sınırında, karşılıklı ateşkes ihlalleri sık sık tekrarlandı.

Yarım milyon mülteci Azerbaycan ve Ermenistan’a sığındı, yaklaşık bir milyon insan zorla yer değiştirmek zorunda kaldı. Dağlık Karabağ çatışmaları başlamadan önce varolan bazı kasaba ve köyler tamamen terk edildi ve harabeye döndü. Azerbaycan topraklarının yüzde 14’ünden fazlası halen işgal altında.