36 Devletten oluşan Nijerya Federal Devleti 250 etnik grubu 500 yerel dili barındırıyor. Bu etnik gruplardan üç tanesi nüfusun % 60’ ını oluşturuyor. Kuzeyde Müslüman HAUSA ve FULANİ’ ler, Batıda YORUBA’lar, Doğuda LGBO’lar. Kuzey Müslüman, Güney Hristiyan.
2019 kayıtları ile 206 Milyon nüfusla Afrika’nın en kalabalık ülkesi. Çin ve Hindistan’ın ardından Dünyanın en genç nüfusuna sahip 3. Ülkesi. Ülkenin % 52’si 18 yaş altında. Nijerya dünyanın 24. büyük ekonomisi.
Nigeria (Nijerya) adı 8 Ocak 1897’de İngiliz gazeteci Flora Shaw tarafından Nijer nehrinden esinlenerek kondu. Flora daha sonra Lord Lugard’la evlenerek “lady” oldu. Nijerya’da en eski kayıtlı yerleşim MÖ 550’ler de Güneydoğu’da ki NSUKKA bölgesinde olmuş, NRI krallığı ilk egemenler olmuş. Ülke kapitalizm gelişmesi ile 1800 -1960 yılları arasında Britanya egemenliğinde yaşamış. Önceleri 4 ayrı bölge olan koloni (Nijer Kıyı Kolonisi, Lagos Kolonisi, Kuzey Nijerya Protekyası, Güney Nijerya Koruma Alanı). Daha sonra Lagos merkezli birleştirilmişti. 1864’te Anglikan Kilisesi açıldı. 1966-1979 iç savaşı BIAFRA Savaşı adı ile bizim gençlik yıllarımızda gündemdeydi.
Lagos kenti 12 Milyon nüfusu ile Afrika’nın en kalabalık kenti. 5 şehrin nüfusu milyonu aşıyor (Lagos, Kano, İbadan, Benincity ve Port Harcourt)
Nijerya’yı oluşturan 36 devletten biri olan BAYELSA 1 Ekim 1996’da River State’ten ayrılarak kuruldu. 16 dil konuşulan 8 bölgeden oluşup, 10.773 metrekare alanda 1.706.515 nüfusu (2020) barındıran bu ülke kabileler tarafından yönetilmekte olup, kontrolsüz ve pervasız bir şekilde yönetilmektedir.
Afrika’nın kontrolsüz Aden Körfezi ve Somali Korsanlarının BM tarafından disipline edilmesi ardından son yıllarda gemi alıkonma ve kaçırılma olaylarının % 95’i Gine Körfez’inde olmaya başladı. Son 10 ayda 130 saldırı yani ortalama haftada 2 saldırı bir vergi alma olayına dönüşmüş. 15-20 yaşlarında olan korsanlar gemiyi durduruyor, çalışanları kaçırıyor, Korsanlar 72 saat içinde taşımacılık firması ile ilişkiye geçip para karşılığı rehineleri iade ediyor. Bu nedenle gemiler bu bölgeye güvenlik birimi olmadan girmiyorlar, silahlı güvenlik biriminden tırsan genç korsanlar, silahsız olanları illa ki çeviriyor.
İlk Nijerya korsanlığı 2009 yılı 4 Ocak’ta Fransız gemisi “Bourbon Leda” petrol tankeri ile başladı. Aynı yıl 21 Nisan 2009’da Türk gemisi “İlena Mercan” baskın yiyenlerdendi. 2009’da 6, 2011’de 4, 2012’de 9, 2014’te 10, 2015’te 9, 2016’da 6 ciddi baskında korsanlar deneyimlerini artırdılar. 2013’te “MT Cotton Turkey”, 11.04.2016’da M/T Puli Cargo gemileri diğer Türk gemileriydi. Mozart gemisi de son kurban oldu.
Nijerya Deniz Kuvvetleri’nin bugüne dek 12 korsanı öldürerek müdahalesi olmuş. Korsanlar 100’den çok denizciyi rehin almış. İlk ölümlü olay Mozart gemisi ile olmuş Azerbaycan vatandaşı bir denizci öldürülmüştü.
Saldırıya uğrayan 45 Yunan gemisini, 30 gemi ile Singapur, 18 Alman gemisi izliyor. Mozart saldırıya uğrayan 5. Türk gemisi oldu. Nijeryalı korsanlar, 2011’den bu yana 18,23 Milyon dolar fidye alarak tutsakları iade etmişti.
Korsanlarla, gemi sahipleri pazarlığına nedense hep Londra merkezli Sigorta şirketi avukatları aracılık yapıyor. Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku 105. Maddesine göre uluslararası sulardaki bu tür olaylara her ülkeye müdahale hakkı veriliyor. Mozart gemisi, Liberya Bandralı olması nedeniyle, öncelik Liberya’da, ancak mürettebat Türk olduğu için Dışişleri Bakanlığı’mız müdahil oldu.
Gemilerin önlem olarak silahlı güvenlik elemanları bulundurması ya da “çelik sığınma odası” öneriliyor. Hukuk boşluğu nedeniyle haberi alan yakındaki gemiler de müdahale edemiyorlar.
Korsanlık ön çağlardan beri önemli bir meslek olmuş. Tarihin ilk kayıtlı korsanı MÖ 6.YY’da Trireme’dir. Homeros’un İlyada’sın da korsanların kaçırdığı Sidon Kralı’nın kızının köle olarak satıldığından söz edilir. Eski Mısır rölyeflerinde de korsanlık işaretleri bulunur.
Yeniçağ ile birlikte tırmanan korsanlık çoğunlukla Galli, İrlandalı, İngiliz ve Hollanda’lılarca yapılıyordu. Altın çağını Amaro PARGO (1678-1747) ile yaşadı. Korsan kelimesinin kökeni latince “cursus” ve “corsair” den gelmekte olup, daha çok deniz güvenliği anlamında kullanılmış. Deniz ganimet korsanlarına batıda “piracy” veya “pirate” yani haydut kelimesi adı yakıştırılıyor. Akdeniz ve Türk korsanları deyince; Turgut Reis (Bodrum 1485-Malta 1565) ve Hızır Reis (Barbaros Hayrettin 1478 Midilli-İstanbul 1546) ticaretle başlayıp korsanlığa yönelmişlerdi. Akdeniz’in Türk denizi olması konusunda büyük yararlılıkları oldu ve paşa ünvanı aldılar. Hızır ve ağabeyi Oruç Reis ; Tunus sultanı ile anlaşarak Tunus La Gaulette kalesini kullanarak sağladıkları gelirin beşte birini Tunus Sultanına veriyorlardı.
Nijerya Bayelsa Devleti “Batılılar bizim petrolümüzü taşıyıp götürüyorlar, denizlerimizi ve tarım alanlarımızı kirletiyorlar” diyerek karşılığında vergi gibi, bu karşılığı almakta kendilerini haklı görüyorlar. Bu baskınlarda 12-18 yaşlarında ki çocuklar kullanılıyor. Yaşam riski çocuklarda, pazarlık Kabile liderlerinde ve sigorta şirketlerinde, ölüm riski çalışan emekçi denizcilerde, kar Denizcilik firmalarında. Değişik bir sektör oluşmuş.
Neyse ki denizcilerimiz dün salimen kurtarıldılar. Geçmiş olsun dileklerimizi iletiyoruz.
Her halde kısa bir süre sonra Uzay Gemisi Korsanları’yla ilgili yazılar yazacağız. Ne de olsa üç yıl sonra “Ay” a gidiyoruz.
Unvan ATLI
