Almanya’da anayasanın 48’inci maddesinin 3’üncü paragrafı, milletvekiline ikinci bir işte çalışması gerekmeyecek seviyede bir maaş öngörüyor. Burada da federal yönetime bağlı bir üst mahkemede görevli kıdemsiz bir hakimin maaşı temel alınıyor. Milletvekili maaşları Almanya’da her yıl 1 Temmuz’da belirleniyor. Halen geçerli olan maaş ise 10 bin 12 euro 89 cent. Vergilendirilen bu maaş 2020’ye göre biraz düşük belirlendi
Maaşı dışında her milletvekiline bütün masraflarını karşılamak üzere vergiden muaf tutulan bir bütçe de veriliyor. Her yılın başında belirlenen bu ödenek, 2021 için ayda 4 bin 560 euro 59 cent. Her vekil bu bütçe ile Federal Meclis’te seçim bölgesinde görevlendirdiği iki çalışanını ve seçim bölgesindeki ofisinin masraflarını, ayrıca Berlin’de tutacağı ikinci evinin kirasını karşılamak zorunda.
Hizmet araçlarını sadece Berlin’de kullanabiliyorlar
Milletvekilleri bütün yıla dağılmış olan 20 meclis genel oturum haftasında Berlin’de bulunmakla yükümlü. Görev için her vekil, çalışanları ve kendisinin kullanımı amacıyla 54 metrekarelik bir ofise de sahip. İletişim için gerekli araç-gereç ve mobilya ihtiyacı da devlet tarafından karşılanıyor. Ancak vekiller hizmet araçlarını Berlin ve çevresinde kullanabiliyor. Diğer seyahatleri içinse Alman demiryolları Deutsche Bahn’dan bir senelik toplu taşıma kartı alabiliyorlar. Ülke içi uçuşlardaki bilet ücretleri de fatura beyan ettikleri zaman geri ödeniyor. Bunun için tek şartsa söz konusu masrafları sadece vekilliğiyle bağlantı işlerde yapmış olmaları.
Vekillere yıllık 12 bin euro miktarında kırtasiye masraf ödeneği de veriliyor. Ancak bu miktar peşin para olarak ödenmiyor. Bu; kırtasiye, telefon, bilgisayar, dizüstü bilgisayarı veya mobil cihazların ısmarlanıp bedellerinin karşılanması şeklinde işleyen bir kalem.
Alman siyaseti 2009 yılında “Montblanc Skandalı” olarak anılan bir pahalı kalem vakasıyla çalkalanmıştı. 100’den fazla vekil, lüks Montblanc markası tükenmez ve dolma kalemler ısmarlamış, 68 bin euro değerindeki bu pahalı gider üzerine dönemin Federal Meclis Başkanı Norbert Lammert (Hristiyan Demokrat Birlik üyesi) 2010’da ısmarlanabilecek ihtiyaçlar listesini yeniden düzenlemiş, lüks giderlerin hepsini kapsam dışı bırakılmıştı.
Vekillerin yan gelirleri
Almanya’da kimi milletvekilleri yüzünden yan gelir konusu sıklıkla tartışma konusu oluyor ve gündeme geliyor. Vekilliğin yanı sıra başka işlerden veya önceki işinden para kazanmaya devam etmesi halinde vekiller bunu zaten Federal Meclis İdare Dairesi’ne bildirmekle yükümlü. Geçen hükümet döneminde vekillerin üçte biri bir yan gelir beyanında bulunmuştu.
IG Metall sendikasına bağlı Otto-Brenner Vakfı’nın bir araştırmasına göre, geçen hükümet döneminde en çok liberal Hür Demokrat Parti (FDP), muhafazakâr Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) ve kardeş partisi Hristiyan Sosyal Birlik (CSU) üyelerinin yan geliri olduğunu ortaya koydu. Vekilleri arasında serbest meslek ve işletme sahibi vekillerin sayısının yüksek olduğu küçük Parti FDP’nin üyelerinin yüzde 62’si, CDU ve CSU ittifakı vekillerinin de yüzde 42’sinin bir yan geliri olduğu saptandı. Hristiyan Birlik’ten dört, FDP’den bir vekilin yıllık yan gelirinin bir milyon euroyu aştığı ifade ediliyor.
Şeffaflık zorunluluğu
Milletvekillerinin adının da geçtiği korona maskesi ile bağlantılı skandallar üzerine 2021 yılında konuyla ilgili yasal düzenlemeler sıkılaştırıldı. Buna göre, milletvekilleri yan gelirleriyle şirket ortaklıklarını, aylık bin veya senede 3 bin eurodan fazlaysa kuruşuna kadar meclis idaresine bildirmek zorunda. Şirket ortaklıklarına yüzde 5’den fazla katılmaları durumunda bunu da bildirmekle yükümlüler.
Pandemi döneminde ortaya çıkan maske skandallarında, özellikle CDU ve CSU üyesi bazı vekillerin federal ve eyalet düzeyinde bakanlıklara dağıtılan maskelerin alımına aracılık ettikleri için milyonlarca euro değerinde komisyon aldıkları ortaya çıkmış, bu durum tepkilere neden olmuştu. Bu skandaldan sonra milletvekillerinin artık ücret alarak lobi çalışmalarında görev alması yasak.
Vekiller hediye alabilir mi?
Şeffaflığa ilişkin düzenlemeden önce Almanya’da vekiller, karşılığında kendilerinden bir talepte bulunulmayacağına ilişkin bir taahhütle sınırsız derecede hediye kabul edebiliyordu. Rüşvet veya yolsuzluk ise zaten cezaî müeyyidesi olan bir suç.
Yeni düzenlemede ise milletvekillerinin para bağışı kabul etmeleri ve vekillik görevleriyle bağlantılı olarak herhangi bir etkinlikte para karşılığı konuşma yapmaları yasaklandı.
Görevleri nedeniyle sık sık etkinlik, toplantı ve görüşmelere katılan vekillerin misafir olarak hediye alması ise değeri 200 euro miktarını geçmeyen durumlarda mümkün. Bundan daha pahalı hediyeler geldiyse milletvekili bunları Federal Meclis Başkanlığı’na teslim etmekle yükümlü veya hediyenin para olarak bedelini hazine kasasına ödeyerek bu hediyeyi kendisinde tutabilir.
Kaynak: Sabine Kinkartz /Deutsche Welle Türkçe
