ABD ve NATO askerlerinin çekilmeye devam ettiği Afganistan’da Taliban ilerlemeye devam ediyor. Örgüt, son olarak ülkenin batısındaki İran ve kuzey batısındaki Türkmenistan’daki sınır bölgelerinde Afgan ordusunu yenerek sınır kapılarını ele geçirdi.

Taliban militanlarının açıklamasına göre örgüt İran sınırındaki İslam Kale ve Türkmenistan sınırındaki Torkundi ilçelerini ele geçirdi.

ABD öncülüğündeki askeri güçler Afganistan’dan bir süredir kademeli olarak çekiliyor. Bu çekilme sürecinde Taliban da Afgan ordusuna karşı daha fazla alan elde etmeye başladı.

Taliban’ın açıklamalarına göre örgüt, Afganistan’ın yüzde 85’ini kontrol ediyor. Afgan hükümeti ise bu iddiayı yalanlıyor. İddiayı bağımsız olarak teyit etmekse mümkün değil.

Ülkedeki bazı yetkililer ise Taliban’ın Afganistan’daki 400 bölgenin üçte birinden fazlasını kontrol ettiği görüşünde. Bunlara İran sınırındaki ve ülkenin en doğusunda, Çin sınırındaki bazı bölgeler de dahil.

Bir süredir ülkeden çıkmaya devam eden Amerikan askerleri, bu hafta başında, Afganistan operasyonu için kritik önemdeki, on binlerce askeri barındıran, operasyonların merkezindeki Bagram Hava Üssü’nden de sessizce çekildi.

Afgan yetkililer, ikisi de Herat bölgesinde yer alan İslam Kale ve Torkundi sınır kapılarının Taliban’a kaybedildiğini doğruladı.

İslam Kale, ülkenin en büyük ticaret yollarından biri. İran’a açılan bu kapıdan hükümete aylık 20 milyon dolar gelir geliyordu. Torkundi sınır kapısı ise Türkmenistan’la ticaret yapılabilen iki kapıdan biri.

Afganistan İçişleri Bakanlığı Sözcüsü Tarık Arian, güvenlik güçlerinin sınır kapılarını tekrar kontrol altına almak için çalışmalarını sürdürdüğünü açıkladı:

“Sınır birlikleri de dahil olmak üzere tüm Afgan ordusu güçleri bölgede, kapıları tekrar kontrol altına almak için çalışmalar sürüyor.”

Taliban sözcülerinden Zabihullah Mücahid ise, “İslam Kale sınır kapısının tamamen Taliban’ın kontrolünde geçtiğini” söyledi.

Bazı haberlere göre Taliban, Herat’taki beş bölgeyi hiç çatışmadan ele geçirdi.

Bu hafta başında Taliban’ın ilerleyişi karşısında 1.000’den fazla Afgan ordusu askeri, ülkenin kuzey doğu komşusu Tacikistan’a kaçmıştı.

Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova da Cuma günü yaptığı açıklamada, Taliban’ın Afgan-Tacik sınırının üçte ikisini ele geçirdiğini duyurdu.

Taliban’ın ilerleyişinin bir anda hızlanması ve kontrol ettiği alanın hızla genişlemesi; ABD Başkanı Joe Biden’ın Afganistan’dan kesin çekilme kararı aldığını açıklaması sonrası başladı. ABD, ülkede 600 kadar askerini, diplomatik temsilciliklerinin korunması için bırakacak. Diğer askerlerin ise 31 Ağustos’a kadar ülkeden çıkması planlanıyor.

“Farklı bir sonuca ulaşmak için mantıklı bir gerekçemiz yokken bir nesil Amerikalıyı daha Afganistan’a göndermeyeceğim” diyen Biden, Taliban’ın masaya oturup anlaşma imzalamayı reddettiği “Afgan hükümetinin, ülkenin tamamını kontrol etmesinin zor olduğunu” da kabul etmişti.

Amerikan istihbarat servislerinden bazı uzmanlar, Haziran ayında yetkililere verilen bir değerlendirme raporuna göre, Taliban’ın ülkeyi altı ay içinde ele geçirebileceğinden endişeleniyor.

Afganistan Devlet Başkanı Eşref Gani ise, Afgan güvenlik güçlerinin Taliban’ı kontrol altında tutabileceği konusunda ısrarlı. Gani, buna örnek olarak Afgan ordusunun Taliban’dan Çarşamba günü geri aldığı, Batı’daki Kale Enav’da bulunan hükümet binalarını gösteriyor.

BBC’ye konuşan İngiltere Genelkurmay Başkanı Sir Nick Carter, şu üç senaryodan birinin Afganistan’da gerçekleşme ihtimali olduğunu ifade etti:

“Birincisi, Afgan hükümeti, şu an tüm bölgelerin baş şehirlerini kontrol ettiğini düşünecek olursak, pozisyonunu koruyabilir.

“İkinci senaryo ise, ki bence bu çok üzücü bir senaryo, ülke parçalanabilir ve hükümetin düştüğünü görürsünüz. Taliban ülkenin bir kısmını kontrol ederken diğer milliyetten ve etnik kökenden gruplar farklı bölgeleri kontrol eder. Tıpkı 1990’larda olduğu gibi…

“Üçüncü ve daha fazla umut vaat eden senaryoda ise siyasi tavizler verildiğini ve müzakerelerin gerçekleştiğini görürüz. Afganistan’daki ABD operasyonları resmen 31 Ağustos’ta sona erecek ancak yabancı askerlerin büyük çoğunluğu çekildi bile.”

Taliban ile Afgan hükümeti arasındaki görüşmeler teoride devam ediyor görünse de, Taliban, ABD’nin askerlerini her halükarda çekeceğini açıklamasından sonra masaya oturmaya pek de yanaşmadı. Bu sebeple görüşmelerden herhangi bir sonuç da alınmadı.