The Observer, 1791’de kurulan, İngiltere’de yayınlanan ilk Pazar gazetesidir. Uzun yıllardır dünya haberlerine yaptığı vurgu ve katkıyla tanınır ve İngiltere’nin kaliteli gazetelerinden biri olarak bilinir. Bu sabahki Observer yaptığı özel araştırma ile bir kez daha dikkatleri çekti.
Jon Ungoed Thomas – Maximilian Jenz çift imzalı özel haberde İngiltere’nin en değerli nehirlerindeki tatlı su habitatlarının %90’ından fazlasının elverişsiz durumda olduğunu, tarım kirliliği, akıtılan ham lağım ve su çekilmesi nedeniyle bozulduğu, endişe verici durumu Observer gazetesi ‘Tam bir rezalet’ başlığı altında okuyucularıyla paylaştı.
İşte Observer gazetesinde yer alan haber detayları; Sunak hükümet teftiş raporlarının analizine göre, İngiltere’de korunan yaşam alanlarına sahip yaklaşık 40 nehirden hiçbiri genel olarak sağlıklı değil. Bunlar arasında Hampshire’daki Avon Nehri, Norfolk’taki Wensum ve Cumbria’daki Eden yer alıyor.
Son hükümet rakamları, özel bilimsel ilgi alanlarındaki (SSSI) bu habitatların yalnızca %9,9’unun uygun durumda olduğunu göstermektedir. SSSI statüsü, yakındaki ormanlık alan, bataklık ve bataklık ile birlikte tatlı su habitatlarını kapsar. Karşılaştırıldığında, kıyılar ve nehir ağızlarındaki korunan habitatların %59,4’ü elverişli durumdadır. Observer’ın analizi, tatlı su habitatlarının en çok tarımsal akış, kanalizasyon deşarjları ve mikroplastiklerden kaynaklanan bir kirlilik kokteyli ve ayrıca tarama gibi insan müdahalelerine zarar vermesi nedeniyle tehdit altında olduğunu gösteriyor. 38 İngiltere nehrinde SSSI olan 256 tatlı su habitatı değerlendirmesinden sadece 23’ü (%9) uygun durumdaydı, yani sağlıklı durumdalar ve uygun yönetim tarafından korunuyorlar.
Nehir kirliliği ve çözüm ihtiyacı konusunda farkındalık yaratan ‘River Action’ hayır kurumunun kurucusu ve başkanı Charles Watson, “Bu tam bir rezalet” dedi ve şöyle devam etti “Bunlar ülkedeki en korunan nehir havzaları olmalı, ancak tamamen bir düzenleme hatası var.”
SSSI nehir kesimlerinden bazıları, fon yetersizliği nedeniyle 2010’dan beri denetlenmemiş vaziyette. Ülke çapındaki gönüllüler, yerel nehirlerinin kalitesini ölçmek için devreye giriyor ve hükümetin yetersiz teftiş rejimi olduğunu iddia ettikleri duruma karşı harekete geçilmesini talep ediyorlar. Kampanyacılar, hükümetin bu önemli sorunu yeterince ciddiye almadığına inanıyor. SSSI’lar, İngiltere’nin en önemli doğal miras alanlarını korumayı amaçlamaktadır ve koruma gözlemcisi olan Natural England’ın bunları korumak için yasal bir görevi vardır. Ancak Observer , Çevre, Gıda ve Köy İşleri Bakanlığı’na (Defra) bir haftadan daha uzun bir süre önce “İngiltere’deki özel bilimsel ilgi alanları olan nehirlerin listesi ve mevcut durumları” sorulduğunda, veremeyeceği yanıtını verdi . Wiltshire’da yükselen ve Hampshire’a akan, ülkenin en çeşitli tebeşir nehirlerinden biri olan Avon Nehri üzerinde, korunan habitatlar olan 17 nehir ve akarsu uzantısı var ve sadece ikisi uygun durumda. Eylül 2021’de yapılan bir değerlendirmede “Su kalitesi birkaç göstergede başarısız oluyor” denildi.
Kuzeybatı Norfolk’taki kaynağından Yare Nehri ile birleştiği yere kadar akan Wensum Nehri, izleme verilerinin olduğu tüm noktalarda aşırı fosfat konsantrasyonuna sahip. Sudaki fazla besin, habitatlara zarar veren bazı bitkilerin ve yosunların hızla büyümesine neden olabilir.
Cumbria’daki Eden Nehri ve kolları, korunan habitatlar olan 35 su parçasına sahiptir. Hiçbiri uygun durumda değil. Değerlendirmeler, somon göçünün önünde fiziksel engeller ve “fosfor hedefini aşan” birkaç mesafe buldu. Bir hayır kurumu olan Eden Rivers Trust , nehri korumak ve eski haline getirmek için çalışıyor.
Hampshire’daki Itchen Nehri’nin SSSI birimleri olan altı bölümünün tümü elverişsiz olarak sınıflandırıldı. Bir Natural England belgesi, “su kalitesi ölçümleri, çoğu birimde fosfor konsantrasyonlarının hedefleri aştığını gösteriyor” diyor.
Thames Nehri’nin bir kolu olan Kennet Nehri üzerinde değerlendirilen dört bölümün tamamı elverişsiz olarak sınıflandırıldı, ancak nehrin sağlığını iyileştirme stratejisiyle iyileştiği düşünülüyor.
Haziran 2022 Natural England değerlendirmeleri, uzun vadeli sorunların düşük su akışı, kanalizasyon arıtma sistemlerinden deşarjlar ve tarama gibi kanal modifikasyonları olduğunu söylüyor. Wye Nehri’nin durumu, yoğun tavuk çiftliğinin etkisi üzerine yürütülen bir kampanya ve gönüllüler tarafından nehirden numune alınmasının ardından Mayıs ayında düşürüldü . SSSI’ler olarak değerlendirilen Wye’ın yedi bölümünün tümü, Lugg Nehri’nin kolundaki dört SSSI biriminin tümü ile birlikte artık “olumsuz düşüşte”. Wye Nehri somon ve beyaz pençeli kerevitlerde düşüş gösterirken, Lugg’daki su kalitesi düştü.
Çevre Ajansı ve Natural England, yaklaşık 30 nehir ve bunların havzaları için ortak bir nehir restorasyon programına sahip ve ülke çapında devam eden projelerle ana SSSI nehirlerinin çoğunu kapsar. Çalışma, Avon, Eden, Wensum, Kennet, Itchen, Wye ve Lugg’u restore etmeyi amaçlayan çevre planlarını içeriyor. Hükümete program hakkında tavsiyelerde bulunan Nehir Restorasyon Merkezi, daha fazla kaynağa ihtiyaç olduğunu söyledi.
Eylül 2020’de AB su çerçeve direktifi kapsamında yayınlanan su kütlelerinin bir değerlendirmesi , İngiltere’de ekolojik durumu iyi olan nehirlerin oranının %14 olduğunu , ancak hiçbirinin kimyasallar için iyi statüye sahip olmadığını gösterdi. Bir nehrin genel olarak iyi olarak sınıflandırılması için her iki kategoride de iyi olarak değerlendirilmesi gerekir, dolayısıyla hiçbir nehir kriterleri karşılamaz.Su kütlelerinin iyi kimyasal ve ekolojik duruma ulaşması için hükümet hedef tarihleri 2027 ile 2063 arasında değişmektedir.
Natural England’ın başkanı Tony Juniper konuyla ilgili olarak şunları söyledi: “İngiltere’de dünyanın neredeyse tüm değerli tebeşir nehirleri dahil bu kadar çok harika nehre sahip olduğumuz için inanılmaz derecede şanslıyız ve bu nehirlerin çoğu olağanüstü doğal özellikleri nedeniyle korunuyor. Ancak, çoğu, aşırı soyutlamadan kimyasal kirliliğe ve fiziksel modifikasyondan şimdi de küresel ısınmanın etkilerine kadar büyük bir baskı altında. Nehir sağlığının düşmesine neden olan baskıların çoğu, örneğin tarlalardan gelen su akışı, özel bilimsel ilgi alanlarımızdan biraz uzakta ortaya çıkabilir, ancak yine de hasara neden olabilir. İşte bu nedenle, nehirlerimizi eski haline getirmek için entegre bir yaklaşım esastır. Ortaklarla birlikte çalışarak, hepimizin bağlı olduğu çiftçiler, toprak sahipleri ve sanayi ve çevre için işe yarayan çözümler sunmak.İklim etkilerine dayanıklı nehirler yaratmak için atık su arıtımı, su çıkarma, çiftçilik, barınma, altyapı ve fiziksel yaşam alanı restorasyonu eylemlerini bir araya getiren bu bütünleşik yaklaşımın tüm havzalar düzeyinde çalışmak önemli bir parçasıdır. Hükümetin, SSSI nehirleri de dahil olmak üzere tüm korunan alanları 2042’ye kadar uygun duruma getirme ulusal hedefine ulaşmaya yardımcı olacak havza ölçeğinde eylemlere giderek daha fazla odaklandığından çok memnunum.”
Defra’nın bir sözcüsü, nehirler boyunca SSSI birim koşullarını gösteren kendi yayınlanan rakamlarının “deneysel” istatistikler olduğunu söyledi ve şunları ekledi “Genel olarak, öncelikli habitatların %89’u iyi durumda veya iyileşiyor. Ancak nehirlerimiz ve nadir tebeşir derelerimiz içinden aktıkları korunan alanlar gibi topluluklar ve doğa için son derece önemlidir, bu yüzden onların kurtarılmasına öncelik veriyoruz. Bu Ocak’ta yayınlanan çevresel iyileştirme planımız , korunan alanlarımızın %75’ini 2042 yılına kadar uygun bir duruma getirme taahhüdümüzü yerine getirme şeklimizde bir adım değişikliğine işaret etti; ve 31 Ocak 2028’e kadar bu hedefe ulaşmak için bizi doğru yola koymak. Su planımız, ek yatırım, daha güçlü düzenleme ve kirletenlere karşı daha sıkı yaptırımların yanı sıra her türlü su kirliliği kaynağıyla nasıl mücadele edeceğimizi ortaya koyuyor. Bunun da ötesinde, fırtına taşkınları deşarjını azaltma planımız, su şirketleri için katı yeni hedefler belirler ve SSSI’ler gibi ekolojik açıdan önemli sahalarda eyleme öncelik verir, böylece bu alanlardaki taşkınlar ele alınır. Korunan alanlarımızı uygun duruma getiren eylemleri yönlendirmek için Natural England ve diğer ortaklarla birlikte çalışmaya devam edeceğiz.”