Herkese merhaba değerli okurlarım…
Hepimizin merakla beklediği yaklaşık beş milyon kişiyi kapsayan EYT Meclis’ten oylama ile geçti. Resmî gazetede yayımlanınca da resmiyet kazanmış oldu.
EYT’de kimler emekli olabilecek?
Kanuna göre, 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olup kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresini tamamlayanlar emekli olabilecek. Emekli olabilmek için, işe başlama tarihine göre 5 bin ile 5 bin 975 gün arasında değişen prim günü şartının da tamamlaması gerekiyor.
BAĞ-KUR’lu ve Emekli Sandığı’na tabi erkekler 9000, kadınlar 7200 prim gününü tamamlayarak emekliliğe hak kazanmış olacaklar..
EYT hakkı kazan herkese şimdiden hayırlı olsun.
Emeklilikte yaşa takılanlar konusu her yerde konuşuluyor. Çarşıda pazarda bilmeyen kalmadı.
Kimisi tüm şartları sağlıyor, yaşının tamamlanmasını bekliyor.
Kimisi de öfkeli kırgın.
‘Hani Sayın Bakan ve yetkililer beş bin iş gününü tamamlayan herkes emekli olmaya hak kazanmıştı açıklaması…
Şartlarımızı zorlayıp kredi çektik, borç aldık. Ödeme koşullarımızı zorladık.
Şimdi bu haksızlık değil mi?…
Günümüz şartlarında ekonomi belli. Bir emekli olma umudumuz vardı.. o da yalan oldu’ sitemleri yapılıyor. ‘Umarız EYT için yeniden bir düzenleme yapılır’ konuşmaları uzayıp gidiyor.
Emeklilikte yaşa takılanlar ise, borçlanmalar ile prim gün sayısını tamamlayacak, bu yüzden gözü kulağı EYT için yapılacak açıklamalarda, bir açıklama yapılsın borçlanmamı öder emekli olurum diyor.
Bu arada yurt dışında yaşayan EYT kapsamında yer alan kardeşlerimiz de borçlanmalar ile emeklilik şartlarını sağlayıp emekli aylıklarını alacak duruma bu düzenleme ile gelebilirler.
Konunun uzmanı SGK müşaviri Dilek Ete, merak edilen tüm soruları Yeniçağ TV canlı yayınında anlattı.
SGK müşaviri Ete’nin anlattıklarını sizlerle paylaşıyorum.
Sigorta borçlanması, sigortalının iradesi dışında sigortalılık süresinin kesilmesi, sona ermesi veya askıya alınması halinde bu sürelerin primlerinin sonradan ödenerek sigortalılık hizmetinden saydırılmasıdır.
Sigorta borçlanması yoluyla primi ödenmeden geçmiş sürelerin primlerinin, ilgili sigortalı tarafından daha sonra ödenmesi suretiyle hizmetten saydırılması işlemiyle emekli olma tarihi, emekli maaş miktarı olumlu/olumsuz yönde değişebilmektedir.
Sigortalıların borçlanabileceği süreler 5510 sayılı Kanunun sadece bir değil birden çok maddesinde yer almaktadır.
Ayrıca Türk vatandaşlarının yurt dışında ikamet ettikleri veya çalıştıkları süreleri 3201 Sayılı Kanun gereği borçlanarak hizmet olarak saydırması da sigortalıların borçlanması arasında sayılabilir.
5510 sayılı Kanunun 41’inci maddesinde düzenlenen borçlanma türleri;
*Kadınların, ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri borçlanılabilir.
Doğumdan sonraki, iki yıl içinde prim ödenmemesi kaydıyla borçlanılabilir. Prim ödendiyse ödenen süre borçlanılamaz, kalan süre borçlanılır. Kadının, en fazla üç doğumu için borçlanma hakkı verilmiştir.
Doğum borçlanmasında aynı anda ikiz üçüz doğumlar tek doğum olarak değerlendirilir ve en fazla iki yıl borçlanılabilir.
Tabii doğumdan sonra ki iki yılda bebeğin yaşaması da ikinci bir koşuldur.
Kadınlar ilk sigorta primi yattıktan sonra yaptıkları doğumları ancak borçlanabilir.
Fakat staj veya çıraklık primi yatan kadınlara da doğum borçlanması hakkı verilmiştir.
*Er veya erbaş olarak silâh altında veya yedek subay okulunda geçen süreler askerlik borçlanması olarak kabul edilir. İlk defa sigortalı olduğunuz tarihten önce askerlik yaptıysanız borçlandığınız süre kadar ilk sigortalılığınız geriye alınır. Bu durumda emeklilik şartlarınızda lehinize bir düzenleme gerçekleşmiş olur.
*Devlet memurlarının personel mevzuatına göre aylıksız izin sürelerini, ücretsiz izin sürelerini de borçlanma hakları bulunmaktadır.
*Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurt içinde veya yurt dışında geçirdikleri normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri, de borçlanılarak hizmet kazanılabilir.
*Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri, borçlanılarak hizmet süresi kazanılır.
*Sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan bu suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri, dilerlerse borçlanıp primlerini tamamlayabilirler.
*Grev ve lokavtta geçen süreler, borçlanma yapılarak prim günü elde edilebilir.
*Hekimlerin fahrî asistanlıkta geçen süreleri, borçlanılarak hizmet sürelerinize eklenir.
*Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin, istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden aybaşına kadar açıkta geçirdikleri süreleri, borçlanma hakları bulunmaktadır.
*25 Şubat 2011 tarihinden sonra, 4857 sayılı Kanuna göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalıların, kısmi süreli çalıştıkları aylara ait eksik süreler, borçlanılarak prim gün sayısı tamamlanabilir. Bu borçlanma kısmı süreli çalışanın ay içindeki eksik kalan günlerinin 30 güne tamamlanmasıdır. Aylık prim hizmet belgesinde 06 (kısmî istihdam) ve 17 (ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma) kodları ile eksik gün bildirilen sigortalılar bu günleri borçlanarak prim günlerini tamamlayabilirler.
*Sigortalı olmaksızın, 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanuna göre yurt dışına gönderilen ve öğrenimini başarıyla tamamlayarak yurda dönenlerden yükümlü bulunduğu mecburi hizmet süresini tamamlamış olanların, yurt dışında resmî öğrenci olarak geçirmiş oldukları öğrenim sürelerinin 18 yaşının tamamlanmasından sonraki döneme ait olan kısmı, borçlanma hakları vardır.
*Subay ve Polis olarak atananlar için 5510 sayılı Kanunun 46. maddesinde düzenlenen sigorta borçlanması, yükseköğrenim sonrası subay ve polisliğe atananlar için düzenlenmiştir. Memur olarak görev alan fakülte ve yüksek okullarda okumuş polis, astsubaylar borçlanma yapabilirler.
*5510 sayılı Kanunun geçici 8 inci maddesinde düzenlenen borçlanma türünden biri de daha önce ticari faaliyette bulunduğu için 1479 sayılı Kanun, tarımsal faaliyette bulunduğu için 2926 sayılı Kanunla ilişkilendirilen sigortalıların yararlanacağı borçlanmadır.
Ancak 1/10/2008 tarihine kadar kayıt ve tescillerini yaptırmayanların borçlanma yaparak prim günü kazanma imkanı bulunmamaktadır. Bunların BAĞ-KUR sigortalılıkları 1/10/2008 tarihinde başlar.
5510 sayılı kanunun geçici 17. maddesi hükmüne göre; 1479 ve 2926 sayılı kanunlara göre tescilleri yapıldığı halde, bu maddenin yürürlük tarihi olan 30 Nisan 2008 itibarıyla beş yılı aşan süreye ilişkin prim borcunu, altı ay içinde ödemeyenlerin bu sürelere ilişkin prim borçları ve süreleri silindi. Prim borcuna ilişkin süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilmedi.
Ancak, sigortalı ya da hak sahipleri daha sonra müracaatları tarihindeki 80 inci maddenin ikinci fıkrasına göre belirlenecek prime esas kazanç tutarı üzerinden hesaplanacak borç tutarının tamamını, borcun tebliğ tarihinden itibaren üç ay içinde ödedikleri takdirde, bu süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilecektir.
*Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumlarında ek ders ücreti karşılığında ilgili mevzuatı çerçevesinde uzman ve usta öğretici olarak çalıştırılanlar, uzman ve usta öğretici olarak görev yaptıklarını milli eğitim il veya ilçe müdürlüklerince belgelendirmeleri kaydıyla, bu maddenin yürürlük tarihinden önceki bu çalışmalarından dolayı ay içinde 30 günden eksik kalan sürelerini, 5510, m.41 esaslarına göre kendileri veya hak sahipleri borçlanabilir. Borçlanılan bu süreler 4/I-a kapsamında sigortalılık süresi sayılır.
*3201 sayılı Kanunun 1’inci maddesi hükmüne göre, Türk vatandaşları ile doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin on sekiz yaşını doldurduktan sonra Türk vatandaşı olarak yurt dışında geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile yurt dışında ev kadını olarak geçen süreleri, bu kanunda belirtilen sosyal güvenlik kuruluşlarına prim ödenmemiş olmaları ve istekleri hâlinde borçlandırılır.
Sigorta borçlanmasının en önemli katkısı prim gün sayısını artırma yönündedir.
8/09/1999 tarihinden önce sigortalılığı olan EYT kapsamındaki kardeşlerimiz eksik prim günlerini tamamlamak için borçlanma başvurusunda bulunmalıdır. Borçlanmalar mevzuatımıza göre talep edilirse (askerlik-doğum-yurt dışı borçlanma ) emekli aylığı bağlanmadan önce iade alınabilir.
Sigorta borçlanmasının diğer bir katkısı da borçlanılan dönemlerin ilk defa sigortalı olunan tarihten öncesine ait olması halinde, ilk defa sigortalı olunan tarih borçlanma gün sayısı kadar öne çekileceğinden daha erken emekli olunmasını sağlar.
Sigortalılık süresinin borçlanılan gün kadar geriye gidip emeklilik tarihine olumlu katkı sağlanması 1/05/2008 sonrası ortadan kalkmıştır.1/05/2008 sonrası sigortalı olanlar açısından prim ödeme gün sayısının 31/12/2035 tarihine kadar tamamlanması şartı aranmaktadır. Bu tarihte primi tamamlayan kadın 58 erkek 60 yaşında emekli olabilecektir.
Yine borçlanmalar ile emekli aylık bağlama oranı yükselmekte bu da emekli aylığının daha yüksek alınması sonucunu doğurmaktadır.
Ayrıca borçlanmalarda borçlanılan miktar gelir vergisi açısından indirim konusu yapılabilmektedir. Kamuda görev yapan işçilerin askerlik borçlanması yapması halinde borçlanılan süre kamu hizmeti sayılmakta ve bu süre için de kıdem tazminatı ödenmektedir.
Borçlanma hakkı Sosyal Güvenlik Mevzuatımızda oldukça geniş yer tutmasına rağmen oldukça önemli bir kesimi kapsam dışı bırakmıştır. Öğrenim hayatlarında fedakarlık yaparak staj yapan çıraklık yapan kardeşlerimize borçlanma hakkı tanınmamıştır. Yıllarca staj ve çıraklık dönemine ait sigorta kartları ile hak arayışında olan staj, çıraklık mağduru kardeşlerimize borçlanma hakkının da verilmesi gerekmektedir.
Borçlanmalar ile EYT yasası çıkmadan primini tamamlamak isteyen vatandaşlarımızın 30 Aralık 2022 tarihine kadar yapacağı bütün borçlanmalarda asgari günlük ödeme rakamı 69 Lira iken yurt dışı borçlanma da bu tutar asgari günlük 97 Liradır.
Örneğin 540 gün askerlik borçlanması yapacak bir EYT’linin ödeyeceği asgari tutar 37.270 Lira iken ,720 gün doğum borçlanması için 49.694 Lira, bir yıl yani 360 gün yurt dışı borçlanma için yine asgari ödenecek rakam 34.927 Lira olacaktır.
Yine ihya ile silinen BAĞ-KUR sürelerini borçlanmak isteyecek EYT’li kardeşlerimiz günlük borçlanma rakamını 75 Lira üzerinden hesaplayabilirler.
EYT’li tüm kardeşlerime;
-Eksik prim günlerini tamamlamalarını,
-Hizmet birleştirmelerini yapmalarını ,
-Banka Sandığı çalışması olan meslektaşlarımın Banka Sandıklarına ve SGK’ya dilekçe ile başvurarak GESAK sistemine günlerini işletmelerini,
-BAĞ-KUR ihya ile prim günlerini tamamlayacak EYT’li kardeşlerimizin ihya ile elde edecekleri fayda/zarar denklemini alacakları aylığı hesaplatarak netleştirmelerini,
-Emekli aylıklarını tüm EYT’li olanların hesaplatmalarını (formüllerden biri emekli aylığının emekliliğe kalan yıla göre %3-%7 arasında eksik ödenmesi )
-EYT çıktığında SGK başta olmak üzere tüm Sosyal Güvenlik Müşavirlerinin yoğunlaşacağı bu nedenle şimdiden doktorunuz, avukatınız nasıl varsa mutlaka bir uzmanla dirsek temasında olmanız en azından sosyal medyada takibe almanız
-Yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızın 2019 yılında yaşadıkları mağduriyete yenisi eklenmeden özellikle yurt dışında olan yakınlarınız ile günceli paylaşmanızı öneririm.
