Nara kentinde katıldığı bir mitingde konuşma yaptığı sırada, silahlı saldırıya uğrayan Japonya Başbakanı Abe Şinzo, hayatını kaybetti.
Saldırı sonrası yere yığılan Abe’nin tedavi altına alındığı ancak hayati belirtiler göstermediği belirtilmişti.
Japon NHK televizyonu, Abe’nin tedavi gördüğü hastanede yaşamını yitirdiğini duyurdu.
Vurulduktan sonra sokakta yere yığılan Abe’ye güvenlik görevlileri ilk müdahaleyi yapmış ve Abe ağır yaralı olarak hastaneye kaldırılmıştı.
Japonya Başbakanı Kişida Fumio, sabah saatlerinde yaptığı açıklamada, Abe’nin durumunun ‘çok ağır’ olduğunu söyledi.
Abe, pazar günü parlamentonun üst kanadı için yapılacak seçimler için cuma günü Nara’da kampanya yürütüyordu.
NHK kanalı, polisin olay yerinde Yamagami Tetsuya adında bir erkek şüpheliyi gözaltına aldığını aktardı. Ev yapımı bir silaha da el konuldu.
Japon medyası, Abe’nin kalp yetmezliği yaşadığını bildirmişti. Kalp yetmezliği, kalbin yeterince kan pompalayamaması ve vücudun geri kalanına gerekli oksijeni sağlayamaması durumunda kullanılıyor.
AP’ye göre Japonya’da yetkililer, ‘kalp yetmezliği’ ifadesini kişinin artık hayatta olmadığı ancak resmi bir ölüm ilanının da yapılmadığı durumlar için kullanıyor.
2020 yılında istifa eden Abe, hedeflerinin çoğunu yarım bırakmanın “üzüntü verici” olduğunu söylemiş, yarım kalan bu hedeflerin Kuzey Kore tarafından kaçırılan Japonlar meselesi, Rusya ile olan toprak anlaşmazlığı ve anayasa revizyonu olduğunu söylemişti.
Anayasa revizyonu konusu onu ülkesinde ‘bölücü bir figür’ haline getirmişti.
Silahlı saldırıların nadiren yaşandığı Japonya, dünyanın en sıkı silah kontrol yasalarına sahip ülkelerinden biri.
ABD, Yeni Zelanda, Rusya, İngiltere, Türkiye, Fransa ve daha birçok ülke lideri saldırıyı kınarken olaydan ötürü üzüntülü oldukları mesajını verdi.
Şinzo, Japonya’nın en uzun süre görev yapan başbakanı olmuştu
Abe, 2012-2020 döneminde 7 yıl 8 ay boyunca başbakanlık görevini yürüterek, ülkenin yakın tarihine damga vurmuştu.
İki yıl önce sağlık gerekçelerini göstererek istifa eden Abe, hala iktidardaki Liberal Demokrat Parti’de (LDP) ve Japonya siyasetinde etkili bir isim olarak görülüyordu. Nitekim ölümüne yol açan saldırı sırasında Abe, Nara kentinde LDP’nin milletvekili adayının seçim kampanyası etkinliğinde konuşma yapıyordu.
Japonya’nın en nüfuzlu ailelerinden geliyor
Abe, 21 Eylül 1954’te Japonya’nın başkenti Tokyo’da dünyaya geldi. Hem anne hem de baba tarafından dedeleri, İmparatorluk Japonyası’nda ve savaş sonrası yıllarda siyasi ve ekonomik nüfuza sahip isimlerdi.
Baba tarafından dedesi Abe Kan, ülkenin güneyindeki Yamaguchi şehrinde toprak sahibi bir aileye mensuptu. Kan, İkinci Dünya Savaşı sırasında Temsilciler Meclisi’nde yer aldı.
Abe’nin babası Abe Şintaro da 1958 ve 1991 arasında uzun yıllar Temsilciler Meclisi üyesiydi. Bu dönemde Kabine Baş Sekreteri, Uluslararası Ticaret ve Sanayi Bakanı ve Dışişleri Bakanı olarak farklı hükümetlerde yer alan Şintaro, İkinci Dünya Savaşı’nda kamikaze pilotu olmak için gönüllü oldu fakat eğitimini tamamlamadan savaş sona erdi.
Abe’nin anne tarafından dedesi Kişi Nobusuke ise İkinci Dünya savaşı yıllarında Japonya’nın işgal altında tuttuğu Çin topraklarının ve Mançurya bölgesinin kukla yönetiminin fiili ekonomik idarecisi konumundaydı. Savaş sırasında Mühimmat Bakan Yardımcısı olarak da görev yapan Kişi, savaş sonrasında Japonya’yı işgal eden ABD tarafından “A-sınıfı savaş suçlusu” olarak yargılandı ve hapsedildi.
Kısa süre sonra işgalcilerin politika değişikliği ile serbest bırakılan Kişi, 1955’te Japon siyasetinde sağ muhafazakar kanadı temsil eden, Abe’nin de üyesi olduğu Liberal Demokrat Parti’nin kurucuları arasında yer aldı, 1957-1960 döneminde bu partinin iktidarında başbakanlık yaptı.
Eğitim, iş ve siyaset hayatı
Abe Şinzo, ilk ve orta okul ile liseyi Tokyo’daki Seikei Özel Okulları’nda tamamladı. Aynı okul grubuna ait özel üniversitenin siyaset bilimi bölümünden 1977’de mezun oldu. Ardından ABD’ye giderek Güney Kaliforniya Üniversitesi Siyaset, Planlama ve Kalkınma Fakültesi’nde eğitim gördü.
Üniversite eğitiminin ardından 1979’da Kobe Çelik Şirketi’ne giren Abe, 1982’ye kadar burada çalıştı. Şirketten ayrıldıktan sonra siyasette yardımcı roller üstlenen Abe, Dışişleri Bakanı’nın idari asistanlığını, LDP Genel Konseyi Başkanı’nın Özel Sekreterliğini yürüttü.
Savaş sonrası dönemdeki en genç başbakan
Abe, ilk kez 1993’te düzenlenen genel seçimlerde LDP’ten Temsilciler Meclisi’ne girdi. 2005’te Koizumi Junichiro tarafından Kabine Baş Sekreterliği’ne getirildi. 2006’da Koizumi’nin istifası üzerine başbakanlık görevini üstlenen Abe, Japonya’nın savaş sonrası dönemdeki en genç, savaş sonrası doğan ilk başbakanı oldu.
Abe, bir yıl sonra bağırsak iltihabı rahatsızlığını gerekçe göstererek başbakanlıktan istifa etti. 2020’de de aynı sağlık sorunu nedeniyle görevi bırakacaktı.
Hastalığı atlattıktan sonra Abe, 2012’de LDP Genel Başkanı seçilerek yeniden siyasete döndü. Aynı yıl LDP’nin seçim zaferinin ardından Abe’nin kesintisiz hükümet başkanlığı dönemi başladı.
Abe’nin 2012’deki seçim zaferini 2014 ve 2017’dekiler izledi. Abe, 2020’de görevi bırakana dek “Japonya’da başbakanlık koltuğunda en uzun süre oturan isim” olarak tarihe geçti.
Siyasette muhafazakar, ekonomide liberal çizgi
Zaman zaman “aşırı sağ” olarak tanımlanan, “Nippon Kaigi” (Japon Konferansı) adıyla bilinen muhafazakar milliyetçi çizgideki kuruluşun üyelerinden Abe, Japonya’nın yakın tarihine, İkinci Dünya Savaşı sırasındaki savaş suçlarına karşı “inkarcı” tutum takınan siyasi tezlerin destekçilerindendi.
Abe, Japon Anayasası’nın saldırmazlığını öngören “pasifist” 9 maddesinin kaldırılmasını, Japon silahlı güçlerinin öz savunma amacı dışından güçlendirilmesini savunanlardandı.
Dış politikada Kuzey Kore’ye karşı sert tutum izlenmesi, Çin’e karşı Tayvan’ın bağımsızlığının desteklenmesini, Japonya’nın Doğu Çin Denizi ve Japon Denizi’ndeki egemenlik iddialarının korunmasını savunan Abe, başbakanlığında bu yönde siyasi söylemlere başvurmaktan kaçınmıyordu.
Abe’nin dış politika çizgisi, başta Çin olmak üzere bölge ülkeleri ile yer yer gerilimlere sebep oluyordu. Abe’nin görevden ayrıldıktan sonraki söylemleri dahi Çin sözcülerinin sert karşılıklarına konu oluyordu.
“Abenomics”
Ekonomide ise liberal çizgiyi benimseyen Abe Şinzo’nun mali genişlemeye dayalı para politikası, teşvikler ve yapısal reformlar, 1990’lardan itibaren stagflasyona ve durgunluğa saplanan Japon ekonomisini canlandırmak üzere başvurduğu yöntemlerdi.
8 Temmuz’da Nara kentinde, LDP’nin milletvekili adayının kampanyasına destek için yaptığı konuşma sırasında uğradığı silahlı saldırı sonucu hayatını kaybeden Abe’nin ölümüyle Japon siyasetinde bir sayfa kapandı.
